Hướng dẫn tìm hiểu Bài thơ Sang thu Ngữ Văn 7 Chân trời sáng tạo về hoàn cảnh sáng tác, tóm tắt, nội dung, nghệ thuật, sơ đồ tư duy.
1. Bài thơ Sang thu
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
2. Tác giả Hữu Thỉnh
3. Xuất xứ
– Bài thơ ra đời gần cuối năm 1977 khi đất nước mới thống nhất hòa bình, in trong tập “Từ chiến hào đến thành phố”, xuất bản năm 1991.
4. Bố cục Sang thu
Văn bản Sang thu được chia thành 3 phần:
– Khổ 1: Cảm nhận về thiên nhiên lúc giao mùa, tín hiệu báo thu về.
– Khổ 2: Cảm nhận về quang cảnh trời đất lúc vào thu.
– Khổ 3: Những biến chuyển âm thầm của tạo vật và suy ngẫm về cuộc đời người lúc chớm thu
5. Tóm tắt bài thơ Sang thu
Sang thu là bài thơ được tác giả Hữu Thỉnh đề cập đến khoảnh khắc giao mùa từ hạ sang thu. Bài thơ không chỉ đọng lại những cảm xúc của khoảnh khắc đẹp đẽ lúc giao mùa mà còn chứa đựng vô vàn triết lý sâu sắc. Sang thu đưa độc giả đến những khoảnh khắc cuối hạ đầu thu đầy ấn tượng, những giá trị đẹp đẽ đó có chứa vô vàn tâm huyết của nhà thơ, những cảm nhận, những nhìn nhận tinh tế của nhà thơ về khoảnh khắc giao mùa.
6. Giá trị nội dung, nghệ thuật
- Giá trị nội dung của văn bản Sang thu
Bài thơ là những cảm nhận thực sự tinh tế cùng sự quan sát vô cùng tỉ mỉ của tác giả về sự biến chuyển của đất trời từ cuối mùa hạ sang thu. Từ đó bộc lộ tình yêu thiết tha với thiên nhiên của một tâm hồn nhạy cảm và sâu sắc.
- Giá trị nghệ thuật của văn bản Sang thu
Bài thơ viết theo thể thơ năm chữ, sử dụng rất nhiều những hình ảnh sinh động hấp dẫn, cảnh tượng được miêu tả tự nhiên chân thực, ngôn ngữ thơ trong sáng, giản dị, gợi nhiều cảm xúc
7. Soạn bài Sang Thu Ngữ Văn 7 Chân trời sáng tạo
a. Chuẩn bị đọc
Câu 1 (trang 15 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Em hãy chia sẻ cảm nhận của mình về thiên nhiên vào thời khắc giao mùa.
Trả lời:
– Thời khắc giao mùa là khoảnh khắc đặc biệt, nơi thiên nhiên chuyển mình từ một mùa sang mùa khác, tạo nên những biến đổi vô cùng huyền bí.
– Cảm nhận của em là sự hạnh phúc và xúc động trước vẻ đẹp tinh tế của thiên nhiên, từ sự dịu dàng của gió đến hương thơm của cây cỏ.
=>> Đây là khoảnh khắc tuyệt vời, đầy cảm xúc của tác giả với thiên nhiên mùa thu.
b. Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1 (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Bài thơ tả cảnh thiên nhiên vào thời điểm nào? Dựa vào đâu em nhận biết được điều đó?
Trả lời:
– Bài thơ tả cảnh thiên nhiên vào thời điểm giao mùa từ hạ sang thu.
– Em nhận biết điều này qua nhan đề “Sang Thu”, cùng với những dấu hiệu của mùa thơ trong bài thơ như sương chùng chình, hương ổi phả vào gió và những thay đổi trong tâm trạng của đám mây và nắng.
Câu 2 (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Tìm các từ ngữ, hình ảnh miêu tả những chuyển động của thiên nhiên trong bài thơ. Qua cách miêu tả đó, em cảm nhận như thế nào về tâm hồn nhà thơ?
Trả lời:
– Các từ ngữ và hình ảnh miêu tả chuyển động của thiên nhiên bao gồm hương ổi phả vào gió, sương chùng chình qua ngõ, sông dềnh dàng, chim vội vã, đám mây hạ – thu và cơn mưa vơi dần.
– Tâm hồn của nhà thơ qua cách miêu tả là một tâm hồn tinh tế, nhạy cảm và tràn đầy tình yêu với thiên nhiên. Những cảm nhận đó chuyển hóa thành những từ ngữ và hình ảnh mà người đọc có thể thấu hiểu và đồng cảm được những cảm xúc cùng nhà thơ.
Câu 3 (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Cách ngắt nhịp và gieo vần trong bài thơ Sang Thu có tác dụng như thế nào đối với việc thể hiện nội dung văn bản?
Trả lời:
– Cách ngắt nhịp linh hoạt (1/2/2; 2/3) và việc gieo vần chân (se – về; vã – hạ) giúp tăng tính nhịp điệu trong bài thơ.
– Tác dụng của việc ngắt nhịp và gieo vần là làm nổi bật những cảm xúc tinh tế và chi tiết trong quá trình chuyển động của thiên nhiên từ mùa hạ sang thu.
Câu 4 (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Theo em, chủ đề của bài thơ Sang Thu là gì? Qua bài thơ này, tác giả muốn gửi thông điệp gì đến người đọc?
Trả lời:
– Chủ đề của bài thơ là sự chuyển động của thời gian và thiên nhiên từ mùa hạ sang mùa thu, đồng thời là những tình cảm và suy nghĩ của tác giả về sự thay đổi đó.
– Tác giả muốn gửi thông điệp về sự nhạy bén và tinh tế trong việc quan sát thiên nhiên, cũng như quan sát về những biến đổi không ngừng của cuộc sống.
Câu 5 (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Nếu nhan đề Sang thu được sửa thành Thu hay Mùa thu thì có phù hợp với nội dung của bài thơ hay không? Vì sao?
Trả lời:
– Nhan đề “Sang Thu” phù hợp với nội dung của bài thơ, vì nó chính xác miêu tả thời điểm chuyển mùa từ hạ sang thu và mang đến sự chuyển động, sự mới mẻ và tươi tắn.
– Nếu thay đổi nhan đề thành “Thu” hay “Mùa thu,” sẽ mất đi tính chất đặc biệt của khoảnh khắc chuyển mùa và sự tinh tế trong việc chọn lựa từ “Sang Thu.”
Câu 6 (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Đọc bài thơ Sang thu, em học được gì về cách quan sát, cảm nhận thiên nhiên của tác giả?
Trả lời:
– Đọc bài thơ Sang thu em thấy rằng: tác giả có cách quan sát và cảm nhận rất tinh tế, chi tiết và sâu sắc về thiên nhiên.
– Tác giả không chỉ quan sát bề ngoài mà còn tìm hiểu sâu sắc về cảm xúc và tâm trạng của thiên nhiên lúc giao mùa.
Câu 7 (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Chọn một từ ngữ trong bài thơ mà em cho là hay nhất. Viết ít nhất một câu để giải thích cho sự lựa chọn của em.
Trả lời:
Từ ngữ “phả” là từ em cho là hay nhất. Từ “phả” miêu tả sự lan tỏa của hương ổi trong gió, tạo ra hình ảnh gần gũi với tâm trạng chuyển mùa. Từ “phả” giúp làm nổi bật vẻ đẹp tinh tế và tương tác của thiên nhiên.
8. Sơ đồ tư duy bài thơ Sang Thu
