Đề bài: Đọc bài thơ sau và trả lời các câu hỏi
Trưa vắng
Hồn tôi đấy: căn trường nho nhỏ
Nước vôi xanh, bờ cỏ tươi non
Lâu rồi còn thoảng mùi thơm
Chân đi nghe động tới hồn ngây thơ
Sâu rộng quá những giờ vui trước
Nhịp cười say trên nước chưa trôi
Trưa hè thưng thấy hai tôi
Ném đầu chim chích, bắt đuôi chuồn chuồn
Đời đẹp quá, tôi buồn sao kịp?
Trang sách đầu chép hết giây mơ
Ngả mình trên bóng nhung tơ
Tôi nguyền: sau lớn làm thơ suốt đời
Cỏ mấy bận xanh rồi lại tạ
Gió lùa thu trong lá bao lần
Bạn trường những bóng phù vân
Xót thương mái tóc nay dần hết xanh
Hồn xưa dậy: chim cành động nắng
Lá reo trên hồ lặng nước trong
Trưa im im đến não nùng
Tôi ngờ trống học trong lòng trưa vang…
(Hồ Dzếnh – Trích tuyển tập thơ Việt Nam 1930-1945, NXB tp mới 1999)
CHÚ THÍCH:
Hồ Dzếnh (1916–1991), tên thật là Hà Triệu Anh hay Hà Anh (ghi theo giọng Quảng Đông là Hồ Dzếnh) là một nhà thơ của Việt Nam. Ông được biết nhiều nhất qua tập thơ Quê ngoại với một giọng thơ nhẹ nhàng, siêu thoát, phảng phất hương vị thơ cổ Trung Hoa. Ngoài ra, Hồ Dzếnh còn là một nhà văn với nhiều tác phẩm, tiêu biểu là tập truyện ngắn Chân trời cũ (1942), Thạch Lam đề tựa.
* Mở bài
– Giới thiệu khái quát về tác giả Hồ Dzếnh
– Giới thiệu khái quát về tác phẩm (hoàn cảnh ra đời, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…).
* Thân bài
HS có thể cảm nhận theo nhiều cách theo gợi ý sau:
– Bài thơ là một bức tranh miêu tả cảnh sắc quê hương cùng với đó là chất chứa nỗi buồn mang mác, nỗi nhớ quê hương và sự hoài niệm về quê hương của tuổi thơ.
– Bài thơ gồm 6 khổ, được viết với một giọng điệu nhẹ nhàng, êm ả, có pha chút buồn nhẹ nhưng hết sức thơ mộng. Tác giả như đang hòa vào trí nhớ, vào dòng suy nghĩ để vẽ lại cảnh sắc tuổi thơ của mình. Đó là ngôi trường nhỏ nằm bên ven hồ mà trong kí ức của tác giả đó là một màu xanh biếc với bãi cỏ tươi mát vẫn còn vấn vương xung quanh mùi cỏ thơm nhẹ nhàng.
– Biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác “Chân đi nghe động đến hồn ngây thơ” như một phép biến mình quay về tuổi thơ trong trẻo ấy, nơi mình từng là đứa trẻ ngây thơ, đang mở lòng đón nhận và tận hưởng những gì đep đẽ nhất.
+ Đó là những kí ức về những giờ ra chơi trên sân trường với những “nhịp cười say” hồn nhiên trong trẻo và tưởng tượng lại khung cảnh những đứa trẻ của tôi ngày xưa ấy đang chạy nhảy để bắt chuồn chuồn.
+ Là kí ức về những giờ học chưa kịp chép xong đã nằm xuống bên trang sách để tự mình trách mình, nguyền mình trở thành nhà thơ. Có lẽ những điều ấy là chân quý, là giá trị và là một kí ức đẹp đẽ như một giấc ngủ để giờ trở về hiện thực, đứa bé ấy đã thực trở thành một nhà thơ như một điều không ngờ tới.
+ Với một giọng điệu nhẹ nhàng êm ả như ru độc giả vào một giấc ngủ của tuổi thơ ấu với khung cảnh lãng mạn với những hình ảnh bão cỏ xanh bên cạnh những cánh đồng lúa mùa thu.
+ Bên cạnh ấy, tác giả bộc lộ một cách trực tiếp sự buồn bã, đau đớn, xót thương cho những mái tóc dần hết xanh.
– Kết lại bài thơ ấy vẫn là một khung cảnh đẹp thơ mộng với âm thanh xao xuyến của một vùng tuổi thơ là tiếng chim cành, tiếng lá reo và một sự tĩnh lặng đến quen thuộc đã đi vào kí ức của biết bao đứa trẻ. Khung cảnh ấy vốn quen thuộc nay lại càng trở nên não nùng hơn, buồn bã và hoài niệm hơn khi được phả vào tâm tư tình cảm cảm xúc của tác giả. Ấy có lẽ là vùng trời êm đềm nhất, đẹp đẽ nhất và khó quên nhất của tác giả.
* Kết bài: Cảm nhận giá trị của bài thơ
Bài thơ thể hiện một sự hoài niệm, buồn nhẹ của tác giả khi thể hiện nỗi nhớ thương quê hương. Qua đó cũng bộc lộ trực tiếp một nỗi nhớ, một tình yêu quê hương đất nước sâu sắc của tác giả qua bài thơ.
>>> Tham khảo: Hướng dẫn phân tích đánh giá một tác phẩm thơ chi tiết