Đề bài: Nêu cảm nhận về bài thơ Dã tràng có ích, từ đó hãy trình bày suy nghĩ của em về vai trò của việc vượt qua những định kiến cá nhân để nhận thức được những chân lí và quy luật của cuộc đời.
Dàn ý Cảm nhận về bài thơ Dã tràng có ích và suy nghĩ về việc vượt qua những định kiến cá nhân
I. Mở bài
Dẫn dắt vào đề, giới thiệu vấn đề nghị luận
II. Thân bài
Giải quyết các vấn đề sau:
1. Hình ảnh con dã tràng ở nhan đề bài thơ đối lập như thế nào với định kiến của chúng ta về dã tràng (trong câu ca dao được dẫn ở lời đề từ) và thành ngữ quen thuộc về dã tràng (trong phần chú thích)?
Hình ảnh con dã tràng trong nhan đề bài thơ “Dã tràng có ích” đối lập hoàn toàn với định kiến quen thuộc về dã tràng trong câu ca dao và thành ngữ dân gian. Trong câu ca dao “Dã tràng xe cát biển đông, nhọc lòng mà chẳng nên công cán gì” và thành ngữ “công dã tràng”, con dã tràng thường bị xem là biểu tượng của sự vô ích, của những nỗ lực không mang lại kết quả. Tuy nhiên, nhan đề bài thơ khẳng định con dã tràng có ích, cho thấy một cái nhìn tích cực và đánh giá lại giá trị của những hành động tưởng chừng vô nghĩa của nó.
2. Sự đối lập này cho thấy mục đích của nhà thơ khi sáng tác bài thơ này là gì?
Sự đối lập này cho thấy mục đích của nhà thơ khi sáng tác bài thơ là để thách thức và phản biện lại những định kiến quen thuộc. Nhà thơ muốn nhấn mạnh rằng ngay cả những hành động nhỏ bé, tưởng chừng như vô ích, cũng có giá trị và ý nghĩa riêng. Bằng cách đưa ra một góc nhìn mới về con dã tràng, tác giả khẳng định sự kiên trì và nỗ lực của con người, dù trong những công việc nhỏ bé và âm thầm, vẫn đáng được trân trọng.
3. Tác giả đã chứng minh điều ngược lại so với định kiến quen thuộc về dã tràng bằng những lập luận nào?
Tác giả đã chứng minh điều ngược lại so với định kiến quen thuộc về dã tràng bằng những lập luận sau:
• Dã tràng nghe tôn giáo bể, nghe sấm truyền của sóng giảng hư không: Dã tràng hiểu rõ sự vô thường của hiện thực, giới hạn ngắn ngủi và mong manh của cuộc đời, nhưng nó vẫn tiếp tục công việc của mình.
• Dã tràng vẫn làm thơ, mặc kệ, vê hạt cát thời gian, chọi lại với vô cùng: Hành động của dã tràng có ích ở chỗ nó không chỉ đơn thuần xe cát mà còn dùng khoảng thời gian hữu hạn của đời mình để sáng tạo thơ ca – một hình thức giúp dã tràng vượt lên giới hạn ngắn ngủi của cuộc đời mỗi cá nhân để vươn tới cái vô cùng.
• Sao lại bảo “dã tràng nhọc sức vô công”? Chính bể ngoài kia mới là vô tích sự!: Tác giả cho rằng sóng biển – dưới cái cái vẻ bề ngoài huy hoàng và sự tuần hoàn tưởng như vĩnh cửu nhưng rồi cũng tan biến – mới là vô ích. Bởi vì lần thứ nhất, sóng đổ qua có sắc màu (là sóng biển và có mục đích phủ nhận dã tràng) nhưng ở lượt thứ hai, sóng biển thành vô nghĩa (là bọt và trở thành hư không). Trong khi hành động của dã tràng, dù nhỏ bé và âm thầm, vẫn có mục tiêu cao cả và có giá trị hơn.
4. Chi tiết dã tràng làm thơ và dùng sức lực bé nhỏ của mình để “chọi lại với vô cùng” cho thấy ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh này là gì?
Chi tiết dã tràng làm thơ và dùng sức lực bé nhỏ để “chọi lại với vô cùng” cho thấy ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh này là sự kiên trì và nỗ lực của con người trước khát vọng vượt qua giới hạn của thời gian để vươn tới cái vô cùng. Dù nhỏ bé và yếu đuối, con dã tràng vẫn kiên trì và không từ bỏ, tượng trưng cho tinh thần vượt khó và sự cống hiến trong khoảng thời gian hữu hạn của mỗi con người.
III. Kết bài
Nêu một bài học em rút ra được sau khi đọc văn bản trên.
– Bài học rút ra từ văn bản trên là không nên coi thường những công việc nhỏ bé và tưởng chừng như vô ích. Mọi nỗ lực, dù nhỏ nhặt, đều có giá trị và đóng góp vào cuộc sống. Quan trọng là sự kiên trì và ý chí vượt qua khó khăn, thử thách. Đôi khi, chính những hành động âm thầm và kiên trì lại mang đến những giá trị to lớn và sâu sắc.
– Văn bản cũng có thể gợi bài học về sự phá vỡ những định kiến
Cảm nhận về bài thơ Dã tràng có ích và suy nghĩ về việc vượt qua những định kiến cá nhân
I. Mở bài
Chế Lan Viên, một trong những nhà thơ lớn của nền văn học Việt Nam hiện đại, nổi tiếng với phong cách thơ trí tuệ – triết lý. Bài thơ “Dã tràng có ích” là một tác phẩm đặc sắc của Chế Lan Viên. Bài thơ mang đến một góc nhìn mới về hình tượng dã tràng, một biểu tượng quen thuộc trong văn học dân gian và đời sống văn hóa Việt Nam. Qua những vần thơ sắc sảo, tác giả không chỉ phản biện những quan niệm truyền thống mà còn tạo ra một sự đối lập mạnh mẽ để khẳng định giá trị của sự kiên trì và ý nghĩa của công việc dù nhỏ bé.
II. Thân bài
a. Lời đề từ gợi lại định kiến truyền thống về dã tràng
Bài thơ bắt đầu bằng việc nhắc lại câu ca dao cổ ở lời đề từ: “Dã tràng xe cát biển đông / Nhọc lòng mà chẳng nên công cán gì”. Câu ca dao này thể hiện sự vô ích và lãng phí công sức của con dã tràng. Thành ngữ “công dã tràng” cũng phản ánh nhận định phổ biến trong dân gian về sự vô ích của việc làm của con vật nhỏ bé này.
b. Hình ảnh con dã tràng trong bài thơ đối lập với định kiến
Con dã tràng nghe tôn giáo bể
Nghe sấm truyền của sóng giảng hư không
Dã tràng vẫn làm thơ, mặc kệ
Vê hạt cát thời gian, chọi lại với vô cùng
Bằng thủ pháp nhân hóa, hình ảnh con dã tràng được miêu tả với sự tinh tế và triết lý. Ở đây, con dã tràng không chỉ đơn thuần là một sinh vật làm công việc vô ích mà trở thành một biểu tượng của sự kiên trì và sự sáng tạo. Nó “nghe tôn giáo bể” và “nghe sấm truyền của sóng”, tức là nó hiểu rõ sự vô thường của cuộc đời, nhưng vẫn tiếp tục làm thơ và vê hạt cát, đối diện với cái vô cùng. Dù biết rõ về sự hư không, dã tràng vẫn kiên trì “làm thơ” và “vê hạt cát thời gian” để bền bỉ, quyết tâm chống lại lẽ vô thường.. Hành động của dã tràng trở thành một biểu tượng cho sự kiên trì và ý chí kiên cường, không ngừng nghỉ đấu tranh vì những giá trị vĩnh hằng. Điều này hoàn toàn trái ngược với định kiến truyền thống về dã tràng.
c. Lập luận của tác giả chứng minh điều ngược lại với định kiến
Tác giả đã chứng minh điều ngược lại với định kiến về con dã tràng bằng cách so sánh hành động của dã tràng với sự vô thường của sóng biển:
Sao lại bảo “dã tràng nhọc sức vô công”?
Chính bể ngoài kia mới là vô tích sự!
Là sóng đó rồi tan thành bọt đó
Đổ qua có sắc màu mà đổ lại hóa hư không
Tác giả cho rằng không phải con dã tràng nhọc sức vô công, mà chính sóng biển – dưới cái vẻ bề ngoài bền bỉ và tuần hoàn tưởng như vĩnh hằng nhưng rồi cũng tan biến kia, mới là vô ích. Hành động của dã tràng, dù nhỏ bé và âm thầm, vẫn có giá trị hơn so với sự tuần hoàn vô nghĩa của sóng biển. Trong khổ thơ này, tác giả đưa ra quan niệm mới, phản biện lại quan niệm truyền thống. Dã tràng không phải là vô ích, mà chính biển cả, với những con sóng vỗ bờ rồi lại tan biến, mới thực sự vô nghĩa. “Đổ qua có sắc màu mà đổ lại hóa hư không” ám chỉ sự vô nghĩa của sóng biển, lần thứ nhất là sóng, lần thứ hai tan thành bọt không để lại dấu vết gì. Từ sự đối lập đó, tác giả nhấn mạnh rằng công việc của dã tràng, dù không đạt được kết quả rõ ràng, nhưng vẫn có ý nghĩa vì sự kiên trì và quyết tâm vượt lên giới hạn của số phận để vươn tới cái tuyệt đích vô tận của nó.
d- Vai trò của việc vượt qua định kiến cá nhân
• Vượt qua định kiến giúp ta vượt qua sự cản trở trong nhận thức: Định kiến là những suy nghĩ cố định và không chính xác về một sự việc hay con người, được hình thành từ kinh nghiệm cá nhân hoặc xã hội. Những định kiến này có thể cản trở chúng ta nhìn nhận đúng đắn về sự việc, dẫn đến những hiểu lầm và phán đoán sai lầm.
• Vượt qua định kiến để nhận thức chân lí: Bài thơ “Dã tràng có ích” chính là một ví dụ về việc vượt qua định kiến. Quan niệm truyền thống coi công việc của con dã tràng là vô nghĩa, nhưng bài thơ đã mang đến một góc nhìn khác, tôn vinh sự kiên trì và quyết tâm. Điều này khẳng định rằng, khi chúng ta vượt qua được những định kiến cá nhân, chúng ta có thể nhìn thấy và hiểu được những chân lí và quy luật của cuộc đời.
• Vượt qua định kiến để mở rộng tầm nhìn: Việc vượt qua định kiến không chỉ giúp chúng ta nhận thức đúng đắn hơn về thế giới xung quanh mà còn giúp chúng ta phát triển bản thân. Khi chúng ta mở rộng tầm nhìn và chấp nhận những quan điểm mới, chúng ta sẽ trở nên linh hoạt hơn trong suy nghĩ và hành động, từ đó đạt được những thành công và hạnh phúc trong cuộc sống.
III. Kết bài
Bài thơ “Dã tràng có ích” đã mang đến một cái nhìn mới về hình ảnh con dã tràng và công việc xe cát của nó. Qua việc phản biện quan niệm truyền thống và khẳng định giá trị của sự kiên trì, bài thơ khuyến khích chúng ta trân trọng những nỗ lực nhỏ bé nhưng bền bỉ trong cuộc sống. Đây cũng là một lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc duy trì lòng kiên định và niềm tin vào những điều chúng ta làm, dù có vẻ như chúng không mang lại kết quả ngay lập tức. Những giá trị ấy, trong một cách nhìn khác, chính là những gì làm nên ý nghĩa và giá trị của cuộc sống.
