Đề bài: Viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) nêu cảm nhận của em về hình ảnh chàng Tú Uyên được gợi ra trong đoạn thơ sau:
Triều Lê đương hội thái hoà
Có Trần công tử tên là Tú Uyên
Phúc lành nhờ ấm xuân huyên(1)
So trong tài mạo kiêm tuyền kém ai
Thông minh sẵn có tư trời
Còn khi đồng ấu mải vui cửa Trình(2)
Trải xem phong cảnh hữu tình
Lâm toàn(3) pha lẫn thị thành mà ưa
Liền khu trùm một lầu thơ
Lau già chắn vách, trúc thưa rủ rèm
Thừa hư(4) đàn suối ca chim
Nửa song đèn sách, bốn thềm gió trăng
Cửa chung huy hoác(5) đâu bằng
Chứa kho vàng cúc, chất từng tiền sen(6)
Khắp so trong cõi ba nghìn
Yên hà riêng nửa, lâm tuyền chia đôi
Thú vui bốn bạn thêm vui(7)
Khắp trong bể thánh, đủ ngoài rừng tao(8)
…
Lôi thôi cơm giỏ nước bầu
Những loài yến tước biết đâu chí hồng(9)
Thề xưa đã nặng với lòng
Dẫu sau trắng nợ tang bồng mới thôi
Ao nghiên giá bút thảnh thơi
Tây hồ tiên tích mấy nơi phẩm bình
Thi hào dậy tiếng Phượng thành(10)
Vào phen Lý, Đỗ, nức danh Tô, Tào(11)
Ngửa nghiêng lưng túi phong tao
Nước, non, mây, gió, chất vào còn vơi
Châu ken chữ, gấm thêu lời
Vàng gieo tiếng đất, hạc khơi bóng thuyền
Đã người trong sách là duyên
Mấy thu hạt ngọc Lam điền chưa giâm
Lửng lơ chiếc lá doành nhâm
Cắm thuyền đợi khách, ôm cầm chờ trăng.
(Trích Bích Câu kì ngộ*, Vũ Quốc Trân)
Chú thích:
* Bích Câu kỳ ngộ (Cuộc gặp gỡ lạ lùng ở Bích Câu) là truyện Nôm của Việt Nam, kể về sự tích một người học trò tên là Trần Tú Uyên gặp nàng Giáng Kiều ở đất Bích Câu. Bích Câu kỳ ngộ nguyên là một tiểu thuyết bằng chữ Hán, xuất hiện trong tập Truyền kỳ tân phả của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm. Truyện thơ Bích Câu kỳ ngộ tuy chỉ là bản dịch ra chữ Nôm, song do thành công về nghệ thuật nên được phổ biến rộng rãi hơn so với nguyên bản
(1) Xuân huyên: Xuân (cũng đọc là thung): một loài cây, quen dùng ví với cha; huyên: một loài cỏ quen dùng ví với mẹ.
(2) Cửa Trình: Bởi chữ Trình môn (cửa họ Trình). Trình Di hiệu là Y Xuyên, một bậc danh nho đời Tống, học trò là Du Thù và Dương Thi mới đến học, thấy Trình lim dim mắt ngồi im, hai người cứ đứng chờ không dám động. Khi Trình biết đến, thì ngoài cửa tuyết dày 3 thước. Nhân tích ấy người ta dùng chữ Trình môn lập tuyết để ví người học trò theo thầy chăm học. Ta có câu “cửa Khổng sân Trình” cũng do tích này.
(3) Lâm toàn: (Hay tuyền) rừng, suối, nói cảnh đường rừng.
(4) Thừa hư: Nhân lúc rỗi.
(5) Huy hoác: Phung phí.
(6) Chứa kho vàng cúc, chất từng tiền sen: Hoa cúc có hàng kho như kho vàng, hoa sen có từng đống như đống tiền. Ý nói có nhiều hoa đẹp.
(7) Bốn bạn thêm vui: Có bản chép: “buôn bán thêm vui” hay “bè bạn thêm vui”. Có lẽ câu này đúng hơn vì bởi chữ “văn phòng tứ hữu” chăng.
(8) Rừng tao: Chỗ tụ tập các tao nhân mặc khách (khách làng văn).
(9) Yến tước biết đâu chí hồng: Do câu “yến tước an tri hồng hộc chí”: loài chim di chim sẻ biết sao được chí khí của chim hồng, chim hộc.
(10) Phượng thành: Thầy địa lý nổi tiếng Cao Biền đời Đường xem đất Hồ Tây cho là kiểu đất “phượng hoàng uống nước”; bởi thế người ta còn gọi Hà Nội là Phượng thành.
(11) Lý, Đỗ, Tô, Tào: Lý Bạch, Đỗ Phủ, Tô Đông Pha, Tào Thực.
Bài làm
1. Mở bài
Giới thiệu vấn đề nghị luận: Áng truyện thơ Nôm Bích Câu kì ngộ của Vũ Quốc Trân đã lôi cuốn người đọc bởi mối nhân duyên kì ngộ ở đất Bích Câu giữa chàng Tú Uyên nho nhã, có tài thơ phú với nàng Giáng Kiều- tiên nữ nhưng bén duyên trần. Đoạn trích mở đầu tác phẩm đã giới thiệu về chàng Tú Uyên- nhân vật chính của câu chuyện.
2. Thân bài
Làm rõ vấn đề nghị luận:
* Hình ảnh chàng Tú Uyên trong đoạn trích:
– Mười dòng thơ đầu giới thiệu về thân thế, gia cảnh của chàng Tú Uyên:
+ Chàng Tú Uyên được giới thiệu về tên tuổi đầy đủ Có Trần công tử tên là Tú Uyên.
+ Được khắc hoạ về ngoại hình, trí tuệ: Chỉ qua một chi tiết So trong tài mạo kiêm tuyền kém ai, tác giả đã gợi ra vẻ đẹp ngoại hình khôi ngô tuấn tú của Trần công tử. Bên cạnh đó là lời ngợi khen về trí tuệ thiên bẩm của chàng Thông minh sẵn có tư trời. Chàng được nhờ phúc ấm của mẹ cha Phúc lành nhờ ấm xuân huyên, lại được trời ban cho trí thông minh thiên bẩm.
+ Ngay từ khi còn nhỏ tuối, chàng Tú Uyên đã có niềm đam mê đèn sách bút nghiên: Còn khi đồng ấu mải vui cửa Trình.
+ Lớn lên, khi cha mẹ mất sớm, chàng đi du ngoạn đó đâu vừa thăm thú cảnh sắc, vừa học hỏi, kết giao bạn hữu thơ phú.
– Đoạn trích còn cho thấy cuộc sống hoà mình với thiên nhiên tươi đẹp tựa bồng lai tiên cảnh của chàng Tú Uyên ở Bích Câu: Nơi ở, nơi đèn sách sớm hôm đều có thiên nhiên bầu bạn: đàn suối ca chim, bốn thềm gió trăng, quanh nhà thì mùa nào hoa ấy như tràn cả vào lều tạm: Chứa kho vàng cúc, chất từng tiền sen. Đó là sự giàu có của vẻ đẹp thiên nhiên mà chỉ những tâm hồn nghệ sĩ lai láng mới biết yêu và trân trọng.
+ Đoạn trích còn thể hiện thái độ ngợi ca, trân trọng của tác giả dành cho nhân vật.
– Đặc sắc nghệ thuật:
+ Nghệ thuật xây dựng nhân vật qua tên tuổi, ngoại hình, trí tuệ hơn người cùng tấm lòng yêu thiên nhiên, muốn kết giao bạn hữu.
+ Sử dụng các hình ảnh ước lệ đặc sắc.
+ Ngôn ngữ trang trọng, giàu giá trị gợi hình, gợi cảm; có sử dụng kết hợp các biện pháp tu từ.
+ Kết hợp đan xen giữa yếu tố tự sự và trữ tình của truyện thơ.
3. Kết bài
Khái quá lại đặc sắc và giá trị của đoạn trích.
>>> Tham khảo: Sự khác biệt giữa so sánh văn nghị luận phân tích và cảm nhận