Đọc đoạn thơ sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:
Đường thống nhất chân ta bước gấp
Miền Bắc ta xây đắp nhanh tay
Năm năm mới bấy nhiêu ngày
Mà trông trời đất đổi thay đã nhiều …
Dân có ruộng, dập dìu hợp tác
Lúa mượt đồng, ấm áp làng quê
Chiêm mùa, cờ đỏ ven đê
Sớm trưa tiếng trống đi về trong thôn
Màu áo mới nâu non nắng chói
Mái trường tươi roi rói ngói son
Đã nghe nước chảy lên non
Đã nghe đất chuyển thành con sông dài
Đã nghe gió ngày mai thổi lại
Đã nghe hồn thời đại bay cao …
Núi rừng có điện thay sao
Nông thôn có máy làm trâu cho người
Đời hết kẻ sống lười ăn bám
Đời của ai dũng cảm hy sinh
Những người lao động quang vinh
Chúng ta là chủ của mình từ đây …
Nghìn năm giấc mộng đêm ngày
Ba mươi năm Đảng, hôm nay có mình.
(Trích “Ba mươi năm đời ta có Đảng” – Tố Hữu)
Chú thích:
Tác giả Tố Hữu:
– Tố Hữu (1920 – 2002) tên thật là Nguyễn Kim Thành, sinh ra và lớn lên ở Thừa Thiên Huế. Ông được coi là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng và kháng chiến, được tôn vinh là “nhà thơ của cách mạng”, “nhà thơ của nhân dân”, “ngọn cờ chiến đấu của thơ ca cách mạng Việt Nam”… Chặng đường thơ của Tố Hữu là chặng đường lịch sử của cả dân tộc.
– Thơ Tố Hữu là thơ trữ tình – chính trị; thiên về khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn, mang tính dân tộc đậm đà. Các tác phẩm của ông có giọng điệu tâm tình, ngọt ngào, thiết tha.
– Thơ Tố Hữu là tấm gương phản chiếu tâm hồn một người chiến sĩ cách mạng suốt đời phấn đấu, hi sinh vì tương lai tươi đẹp của dân tộc, cuộc sống hạnh phúc của con người.
Tác phẩm:
– Bài thơ “Ba mươi năm đời ta có Đảng” được Tố Hữu viết vào đầu năm 1960 để chào mừng lần thứ ba mươi sinh nhật Đảng (3.2.1930 – 3.2.1960) và cũng để chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ III của Đảng. Bài thơ có 258 câu.
– “Ba mươi năm đời ta có Đảng” là một bản diễn ca lịch sử có giá trị nội dung và nghệ thuật lớn của Tố Hữu, tổng kết một quá trình lịch sử, tạo thành mối gắn kết nghĩa tình giữa Đảng và nhân dân.
Câu 1. Em hãy xác định thể thơ của văn bản trên.
Trả lời
Thể thơ: Song thất lục bát
Câu 2. Hãy tìm những từ láy được sử dụng trong đoạn thơ in đậm. Những từ ngữ ấy thể hiện điều gì?
Trả lời
– Từ láy: Dập dìu, ấm áp, roi rói
– Thể hiện nhịp sống tươi vui, hạnh phúc tràn đầy, ấm no; không khí hân hoan với hình ảnh, màu sắc, âm thanh rộn ràng, ấm áp.
– Một nửa đất nước được giải phóng và đang thay da đổi thịt nhờ ánh sáng của Đảng, của Cách mạng.
Câu 3. Em hiểu như thế nào về hình ảnh thơ “Đã nghe gió ngày mai thổi lại”?
Trả lời
Ý nghĩa: “Gió ngày mai” để chỉ luồng gió mới, luồng gió của sự phát triển, của sự tiến bộ và văn minh trong thời đại mới, tất cả điều đó có được là nhờ ánh sáng của Đảng. Qua đó ta thấy được niềm vui và hân hoan của tác giả trước sự phát triển của đất nước.
Câu 4. Chỉ ra và phân tích tác dụng của một biện pháp tu từ được thể hiện trong bốn dòng thơ dưới đây.
Đã nghe nước chảy lên non
Đã nghe đất chuyển thành con sông dài
Đã nghe gió ngày mai thổi lại
Đã nghe hồn thời đại bay cao
Trả lời
– Học sinh chỉ ra được một trong số các biện pháp tu từ tiêu biểu dưới đây:
+ Điệp ngữ: “Đã nghe”
+ Liệt kê: nước chảy lên non”, ” đất chuyển thành con sông dài”, ” gió ngày mai thổi lại”, “hồn thời đại bay cao”
+ Ẩn dụ: “gió ngày mai”.
– Tác dụng:
+ Gợi hình ảnh một đất nước xã hội chủ nghĩa hiện lên rực rỡ, hào hùng.
Khẳng định niềm tin vào tương lai từ hiện thực đổi mới của cuộc sống đang diễn ra với tâm trạng phấn khởi, lạc quan. Chính ánh sáng của Đảng đã mang đến một làn gió mới cho cuộc sống của nhân dân miền Bắc.
+ Thể hiện khả năng sử dụng ngôn ngữ tài tình của tác giả, đồng thời gợi niềm tự hào về sức mạnh của Đảng, ca ngợi thành tựu của Đảng trong ba mươi năm qua.
+ Hình ảnh thơ độc đáo, tạo âm điệu nhịp nhàng cho bài thơ.
