Đọc ngữ liệu sau và thực hiện yêu cầu bên dưới:
Nay ta hát một thiên ái quốc,
Yêu gì hơn yêu nước nhà ta.
Trang nghiêm bốn mặt sơn hà,
Ông cha để lại cho ta lọ vàng.
Trải mấy lớp tiền vương dựng mở,
Bốn ngàn năm giãi gió dầm mưa,
Biết bao công của người xưa,
Gang sông, tấc núi, dạ thưa, ruột tằm.
Hào Đại Hải âm thầm trước mặt,
Dải Cửu Long quanh quất miền tây,
Một toà san sát sinh thay,
Bên kia Vân, Quảng, bên này Côn Lôn.
Vẻ gấm vóc nước non thêm đẹp.
Rắp những mong cơ nghiệp dài lâu.
Giống khôn há phải đàn trâu,
Giang sơn nỡ để người đâu vẫy vùng?
Hai mươi triệu dân cùng của hết,
Bốn mươi năm nước mất quyền không.
Thương ôi! Công nghiệp tổ tông,
Nước tanh máu đỏ, non chồng thịt cao.
Non nước ấy biết bao máu mủ.
Nỡ nào đem nuôi lũ Sài Lang?
Cờ ba sắc, xứ Đông Dương,
Trông càng thêm nhục, nói càng thêm đau!
Nhục vì nước, mà đau người trước,
Nông nỗi này, non nước cũng oan.
Hồn ơi về với giang san,
Muôn người muôn tiếng hát ran câu này:
“Hợp muôn sức ra tay quang phục.
Quyết có phen rửa nhục báo thù…”
Mấy câu ái quốc reo hò,
Chữ đồng tâm ấy phải cho một lòng.
(Ái quốc – Phan Bội Châu, 1910; nguồn thivien.net)
* Phan Bội Châu (26/12/1867 – 29/12/1940) sinh tại làng Đan Nhiễm, tỉnh Nghệ An. Là một nhà cách mạng Việt Nam trong phong trào chống Pháp, ông đã thành lập phong trào Duy Tân và khởi xướng phong trào Đông Du. Bài thơ “Ái quốc” được viết vào khoảng năm 1910, đây là thời điểm Phan Bội Châu phải chạy sang Trung Quốc sau khi bị Nhật trục xuất (do thỏa thuân giữa Nhật và thực dân Pháp).
* Vân, Quảng: Vân Nam và Quảng Đông, Quảng Tây. Câu này ý nói sông núi nước ta sánh ngang với nước Tàu (Trung Quốc).
Câu 1: Bài thơ “Ái quốc” của Phan Bội Châu được viết theo thể thơ nào?
Câu 2: Em hãy giải thích nghĩa của cụm từ “gấm vóc” trong câu thơ “Vẻ gấm vóc nước non thêm đẹp”.
Câu 3: Chỉ ra và phân tích hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu thơ sau: “Ông cha để lại cho ta lọ vàng”.
Câu 4: Em hiểu như thế nào về ý thơ “Yêu gì hơn yêu nước nhà ta”? Qua ý thơ và toàn bộ bài thơ “Ái quốc”, Phan Bội Châu gửi gắm tình cảm hoặc thông điệp gì?
Trả lời câu hỏi đọc hiểu
Câu 1. Bài thơ được viết theo thể thơ song thất lục bát
Câu 2.
Cụm từ “gấm vóc”: trong đó gấm và vóc chỉ hai thứ hàng dệt bằng tơ tằm rất quý giá, đẹp đẽ và được dùng để chỉ vẻ đẹp cùng sự giàu có của giang sơn, đất nước.
Câu 3.
– Biện pháp tu từ ẩn dụ: “lọ vàng”
– Hiệu quả nghệ thuật:
+ Góp phần làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt trong câu thơ
+ Nhà thơ dùng hình ảnh “lọ vàng” để gợi liên tưởng tới những tài nguyên quý giá, phong phú của quê hương đất nước được ông cha để lại cho thế hệ mai sau.
+ Qua đó, nhà thơ không chỉ thể hiện lòng tự hào với sự trù phú của quê hương, đất nước mà còn thể hiện sự tri ân, biết ơn với những hi sinh của thế hệ cha ông, của các bậc tiền nhân.
Câu 4. HS lí giải được hợp lí về ý thơ “Yêu gì hơn yêu nước nhà ta”.
Gợi ý:
Tình yêu quê hương đất nước ở Phan Bội Châu được thể hiện bằng lời khẳng định giản dị chân thành và bằng những tình cảm bình thường, gần gũi nhưng rất sâu sắc.
Ý thơ chính là sự khẳng định: tình yêu nước là tình cảm cao đẹp, thiêng liêng hơn tất cả. Thật khó có thứ tình cảm nào vượt lên được tình yêu nước, đặc biệt là khi đất nước còn lầm than, chịu sự giày xéo của ngoại bang.
HS nhận diện và chỉ ra được tình cảm hoặc thông điệp được nhà thơ gửi gắm trong bài “Ái quốc”. Một số ý tham khảo:
+ Nhà thơ thể hiện tình yêu sâu đậm đối với quê hương đất nước, đặc biệt khi nước nhà đang trong cảnh lầm than nô lệ: tình yêu nước xen lẫn nỗi xót xa, căm hận. Từ đó khơi gợi ý chí, quyết tâm cùng đoàn kết vùng lên đấu tranh.
+ Lời thơ còn là lời kêu gọi cho công cuộc “quang phục” tổ quốc, giành lại tự do độc lập cho nước nhà; mà trước hết vẫn là việc cần phải đồng tâm, đoàn kết. Nước mạnh, nước giàu mà đoàn kết thì càng giàu mạnh hơn và nước nghèo yếu thì chỉ có đoàn kết mới giữ vững được nền độc lập tự chủ và bảo toàn mạng sống cho mình, cho gia đình mình.
