Đọc đoạn thơ sau và trả lời các câu hỏi:
Luận cương đến Bác Hồ. Và Người đã khóc
Lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lênin
Bốn bức tường im nghe Bác lật từng trang sách gấp
Tưởng bên ngoài, đất nước đợi mong tin.
Bác reo lên một mình như nói cùng dân tộc:
“Cơm áo là đây! Hạnh phúc đây rồi”
Hình của Đảng lồng trong hình của Nước
Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười.
Bác thấy: dân ta bưng bát cơm mồ hôi nước mắt
Ruộng theo trâu về lại với người cày
Mỏ thiếc, hầm than, rừng vàng, bể bạc
Không còn người bỏ xác bên đường ray.
Giặc nước đuổi xong rồi. Trời xanh thành tiếng hát
Điện theo trăng vào phòng ngủ công nhân
Những kẻ quê mùa đã thành trí thức
Tăm tối cần lao nay hóa những anh hùng.
Nước Việt Nam nghìn năm Đinh Lý Trần Lê
Thành nước Việt nhân dân trong mát suối
Mái rạ nghìn năm hồng thay sắc ngói
Những đời thường cũng có bóng hoa che.
Ôi! Đường đến với Lênin là đường về Tổ quốc…
Tuyết Mát-xcơ-va sáng ấy lạnh trăm lần
Trong tuyết trắng như đọng nhiều nước mắt
Lênin mất rồi! Nhưng Bác chẳng dừng chân.
Luận cương của Lênin theo Người về quê Việt
Biên giới còn xa. Nhưng Bác thấy đã đến rồi
Kìa, bóng Bác đang hôn lên hòn đất
Lắng nghe trong màu hồng, hình đất nước phôi thai.
Trả lời các câu hỏi sau:
Câu 1. Hãy xác định các hình ảnh thể hiện cảm xúc của Bác Hồ khi đọc Luận cương của Lênin được thể hiện trong đoạn thơ.
Trả lời
Hình ảnh:
– “Lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lênin”: Hình ảnh giọt nước mắt của Bác rơi trên trang sách, biểu thị sự xúc động sâu sắc khi nhận ra chân lý và con đường cứu nước từ luận cương của Lênin.
– “Bốn bức tường im nghe Bác lật từng trang sách gấp”: Hình ảnh không gian yên tĩnh, Bác Hồ chăm chú lật từng trang sách, tạo nên bầu không khí trang nghiêm và lắng đọng.
– “Bác reo lên một mình như nói cùng dân tộc” thể hiện niềm hân hoan, vui sướng khi Bác tìm thấy lời giải đáp cho con đường cách mạng của dân tộc.
– “Bác thấy: dân ta bưng bát cơm mồ hôi nước mắt”: là hình ảnh người dân lao động cực nhọc, cho thấy Bác thấu hiểu và đồng cảm sâu sắc với nỗi khổ của nhân dân.
=> Những hình ảnh và cảm xúc này thể hiện sự tâm huyết, niềm tin mãnh liệt và quyết tâm của Bác Hồ trong việc tìm ra con đường cứu nước, mang lại hạnh phúc cho nhân dân.
Câu 2. Tại sao khi gặp luận cương của Lênin thì “Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười”?
Trả lời
Khi gặp luận cương của Lênin thì “Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười” là vì:
– Niềm vui khi tìm thấy con đường cách mạng:
Bác Hồ đã khóc vì vui mừng khi tìm thấy con đường cách mạng đúng đắn cho dân tộc Việt Nam. Trước khi gặp luận cương của Lênin, Bác Hồ đã trải qua nhiều năm tháng tìm kiếm và trăn trở về con đường cứu nước. Gặp luận cương của Lênin giống như tìm thấy ánh sáng dẫn đường trong đêm tối, mang lại niềm vui và hy vọng to lớn.
– Cảm xúc dâng trào khi nhận ra giá trị của tư tưởng cách mạng
Luận cương của Lênin đã giúp Bác Hồ nhận ra giá trị và sức mạnh của tư tưởng cách mạng, đặc biệt là lý luận về quyền tự quyết của các dân tộc và cách mạng vô sản. Điều này khơi dậy trong Bác niềm tin mãnh liệt rằng dân tộc Việt Nam có thể giải phóng khỏi ách thống trị thực dân, phong kiến.
– Sự thấu hiểu và đồng cảm với nhân dân
Những giọt nước mắt của Bác Hồ cũng thể hiện sự thấu hiểu và đồng cảm sâu sắc với nỗi khổ của nhân dân Việt Nam. Niềm vui của Bác không chỉ là niềm vui cá nhân mà còn là niềm vui cho cả dân tộc. Bác Hồ đã nhìn thấy con đường đem lại cơm áo, hạnh phúc cho nhân dân, điều mà Bác luôn trăn trở và tìm kiếm.
– Niềm hy vọng vào tương lai
Khoảnh khắc này còn chứa đựng niềm hy vọng mãnh liệt vào tương lai tươi sáng của đất nước. Bác Hồ đã nhìn thấy hình ảnh của Đảng Cộng sản Việt Nam, hình ảnh của một đất nước độc lập, tự do và hạnh phúc, điều mà Bác và nhân dân Việt Nam hằng mong ước.
Tóm lại, “Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười” là một khoảnh khắc đầy cảm xúc, đánh dấu sự nhận thức sâu sắc và niềm vui vỡ òa khi Bác Hồ tìm thấy con đường cách mạng đúng đắn cho dân tộc. Đây là biểu hiện của niềm tin mãnh liệt, sự đồng cảm sâu sắc và hy vọng lớn lao vào tương lai của đất nước.
Câu 3. Chỉ ra và phân tích hiệu quả của thủ pháp đối lập trong câu thơ:
Những kẻ quê mùa đã thành trí thức
Tăm tối cần lao nay hóa những anh hùng.
Trả lời
Thủ pháp đối lập được sử dụng rất hiệu quả, tạo nên sự tương phản mạnh mẽ giữa hai trạng thái, hai hình ảnh đối lập nhau. Cụ thể:
– “Những kẻ quê mùa đã thành trí thức”
+ Quê mùa: Gợi lên hình ảnh những người nông dân chân lấm tay bùn, ít học và thường bị coi là lạc hậu.
+ Trí thức: Biểu tượng của học vấn, hiểu biết, có kiến thức và địa vị xã hội cao.
+ Đối lập: Sự chuyển biến từ “quê mùa” thành “trí thức” tạo nên một sự đối lập rõ rệt, nhấn mạnh sự thay đổi và phát triển vượt bậc của những người từng bị coi thường.
– “Tăm tối cần lao nay hóa những anh hùng”
+ Tăm tối cần lao: Gợi lên hình ảnh những người lao động nghèo khổ, bị áp bức, sống trong hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn, thường bị xem là không có giá trị lớn trong xã hội.
+ Anh hùng: Biểu tượng của sự dũng cảm, cao quý, được tôn vinh và kính trọng.
+ Đối lập: Sự chuyển biến từ “tăm tối cần lao” thành “anh hùng” tạo nên sự tương phản mạnh mẽ, nhấn mạnh quá trình vươn lên mạnh mẽ của những con người bình thường để trở thành những người anh hùng, có đóng góp lớn cho xã hội.
– Hiệu quả của thủ pháp đối lập trong hai câu thơ này:
+ Nhấn mạnh sự thay đổi và phát triển của đất nước: Thủ pháp đối lập giúp làm nổi bật sự thay đổi và phát triển vượt bậc của những người lao động, từ chỗ bị coi thường, thấp kém trở thành những người có tri thức, có đóng góp to lớn cho xã hội.
+ Tôn vinh giá trị con người: Sự đối lập giữa những hình ảnh ban đầu và kết quả sau cùng tôn vinh giá trị của luận cương Lê nin trong việc thay đổi giá trị của con người.
+ Gợi cảm xúc mạnh mẽ: Sự đối lập rõ ràng giữa hai trạng thái giúp tạo ra cảm xúc mạnh mẽ, gây ấn tượng sâu sắc cho người đọc về sự thay đổi diện mạo của đất nước sau khi đi theo lí tưởng của Lênin.
+ Phản ánh hiện thực xã hội: Hai câu thơ còn phản ánh hiện thực về sự biến đổi, phát triển của đất nước, từ những con người bình thường, lao động cần cù, bị áp bức trở thành những người có tri thức, có vai trò quan trọng trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.
=> Tóm lại, thủ pháp đối lập trong hai câu thơ không chỉ tạo ra sự tương phản mạnh mẽ, mà còn nhấn mạnh sự thay đổi, phát triển, tôn vinh giá trị con người và phản ánh hiện thực xã hội, mang lại hiệu quả nghệ thuật và cảm xúc sâu sắc cho người đọc.
Câu 4. Giải thích ý nghĩa của câu thơ:
“Luận cương của Lênin theo Người về quê Việt
Biên giới còn xa nhưng Bác thấy đã đến rồi”.
Trả lời
Câu thơ “Luận cương của Lênin theo Người về quê Việt / Biên giới còn xa nhưng Bác thấy đã đến rồi” mang ý nghĩa sâu sắc và thể hiện nhiều tầng ý nghĩa.
– Sự học tập và vận dụng tư tưởng cách mạng:
“Luận cương của Lênin theo Người về quê Việt” nghĩa là Bác Hồ đã tiếp nhận và mang theo tư tưởng cách mạng của Lênin về quê hương Việt Nam. Luận cương của Lênin, đặc biệt là những tư tưởng về cách mạng giải phóng dân tộc, đã trở thành kim chỉ nam cho Bác Hồ trong con đường cách mạng của mình.
– Ý chí quyết tâm và lòng kiên định:
“Biên giới còn xa nhưng Bác thấy đã đến rồi” thể hiện sự quyết tâm và lòng kiên định của Bác Hồ. Dù khoảng cách địa lý giữa nơi Bác đang ở và quê hương Việt Nam còn xa, nhưng trong tâm trí và trái tim của Bác, hành trình cách mạng đã gần kề và Bác đã thấy được tương lai của đất nước. Điều này cho thấy niềm tin mãnh liệt và tầm nhìn xa trông rộng của Bác Hồ đối với sự nghiệp cách mạng.
– Sự kết nối giữa tư tưởng và hành động
Câu thơ cũng thể hiện sự kết nối giữa tư tưởng và hành động của Bác Hồ. Bác không chỉ tiếp nhận tư tưởng cách mạng của Lênin mà còn quyết tâm mang nó về áp dụng vào con đường cách mạng Việt Nam. Điều này cho thấy tinh thần học hỏi và sáng tạo của Bác trong việc vận dụng lý luận cách mạng vào thực tiễn của đất nước.
– Niềm tin vào tương lai tươi sáng của đất nước:
“Biên giới còn xa nhưng Bác thấy đã đến rồi” là câu thơ thể hiện niềm tin của Bác Hồ vào tương lai tươi sáng của đất nước. Dù con đường cách mạng còn nhiều khó khăn và gian khổ, nhưng Bác đã nhìn thấy ánh sáng của sự thành công và độc lập, tự do cho dân tộc Việt Nam. Niềm tin này là nguồn động lực lớn lao cho Bác và toàn dân tộc trong cuộc đấu tranh giành độc lập.
Tóm lại, câu thơ “Luận cương của Lênin theo Người về quê Việt / Biên giới còn xa nhưng Bác thấy đã đến rồi” mang ý nghĩa về sự tiếp nhận và vận dụng tư tưởng cách mạng của Lênin, thể hiện lòng quyết tâm, niềm tin mãnh liệt và tầm nhìn xa trông rộng của Bác Hồ đối với sự nghiệp cách mạng và tương lai của đất nước.
>>> Tham khảo:Trả lời 4 câu hỏi Đọc hiểu truyện Cá voi của Phạm Đình Hổ