Trả lời 5 câu hỏi Đọc hiểu Quê mẹ của Tố Hữu (Huế ơi quê mẹ của ta ơi)

5/5 - (1 bình chọn)

Đọc ngữ liệu sau và trả lời câu hỏi:

Quê mẹ

Tố Hữu

Huế ơi, quê mẹ của ta ơi!
Nhớ tự ngày xưa, tuổi chín mười
Mây núi hiu hiu, chiều lặng lặng
Mưa nguồn gió biển, nắng xa khơi…

Tiếng hát đâu mà nghe nhớ thương!
Mái nhì man mác nước sông Hương
Hà ơi, tiếng mẹ ru nhè nhẹ
Cay đắng bao nhiêu nỗi đoạn trường!
Làng ta giặc đốt mấy lần qua
Mà đất Phù Lai vẫn tốt cà
Mà quít Hương Cần ta vẫn ngọt
Nhớ anh du kích trấn Dương Hoà

Chí ta như núi Thiên Thai ấy
Đỏ rực chiều hôm dậy cánh đồng
Lòng ta như nước Hương Giang ấy
Xanh biếc lòng sông những bóng thông…
Ôi Huế ngàn năm, Huế của ta
Đường vào sẽ nối lại đường ra
Như con của mẹ về quê mẹ
Huế lại về vui giữa Cộng hoà.

Trả lời 5 câu hỏi Đọc hiểu Quê mẹ của Tố Hữu (Huế ơi quê mẹ của ta ơi)

Thực hiện các yêu cầu:

Câu 1. Xác định thể thơ và các phương thức biểu đạt của đoạn thơ trên.

Trả lời

– Thể thơ: thất ngôn (hoặc bảy chữ)

– Phương thức biểu đạt: Biểu cảm kết hợp với miêu tả và tự sự.

Câu 2. Phân tích hiệu quả của việc dùng từ láy trong câu thơ:

Mây núi hiu hiu, chiều lặng lặng
Mưa nguồn gió biển, nắng xa khơi

Trả lời

Việc sử dụng từ láy trong câu thơ “Mây núi hiu hiu, chiều lặng lặng / Mưa nguồn gió biển, nắng xa khơi…” mang lại nhiều hiệu quả về mặt ngữ âm, ngữ nghĩa và cảm xúc, cụ thể:

* Về mặt ngữ âm: Các từ láy này tạo cho câu thơ âm điệu nhẹ nhàng, êm đềm: Từ láy “hiu hiu” và “lặng lặng” tạo nên âm điệu nhẹ nhàng, êm ái, phù hợp với cảm xúc bình yên, tĩnh lặng của cảnh vật thiên nhiên. Sự lặp lại của các âm giống nhau trong từ láy cũng làm cho câu thơ trở nên nhịp nhàng, uyển chuyển.

* Về mặt ngữ nghĩa:

– Diễn tả chi tiết, sinh động không gian của buổi chiều quê hương: Từ láy “hiu hiu” diễn tả sự mỏng manh, hiu hắt của mây che đỉnh núi, còn “lặng lặng” miêu tả sự tĩnh lặng của buổi chiều. Những từ này giúp làm rõ hơn cảm giác yên bình, tĩnh lặng và sự thư thái trong tâm hồn của người quan sát cảnh vật.

– Tạo nên cảm giác sâu lắng: Từ láy thường mang lại cảm giác sâu lắng, tạo nên không gian yên bình, trầm tư, góp phần làm nổi bật tâm trạng nhớ nhung, hoài niệm của tác giả đối với quê hương.

* Về mặt cảm xúc:

– Hai từ láy góp phần khơi gợi cảm xúc: Các từ láy không chỉ miêu tả cảnh vật nhẹ nhàng, tĩnh lặng mà còn gợi lên nỗi nhớ nhà và tình yêu quê hương sâu đậm trong lòng tác giả.

– Tạo không gian tâm trạng: Từ láy giúp tạo nên không gian tâm trạng, gợi lên những kỷ niệm, những hoài niệm về quá khứ và những tình cảm sâu lắng, nhẹ nhàng đối với quê hương.

Tóm lại, việc sử dụng từ láy trong câu thơ “Mây núi hiu hiu, chiều lặng lặng / Mưa nguồn gió biển, nắng xa khơi…” của Tố Hữu không chỉ tạo nên âm điệu nhẹ nhàng, nhịp nhàng mà còn diễn tả chi tiết, sinh động và sâu lắng cảm xúc của cảnh vật thiên nhiên. Qua đó, tác giả khơi gợi được cảm xúc nhớ nhung, hoài niệm về quê hương, đồng thời tăng cường sức gợi hình, gợi cảm cho câu thơ, làm cho bài thơ trở nên hấp dẫn và giàu cảm xúc.

Câu 3. Chất giọng tâm tình, ngọt ngào trong giọng điệu được thể hiện như thế nào trong đoạn thơ sau:

Tiếng hát đâu mà nghe nhớ thương!
Mái nhì man mác nước sông Hương
Hà ơi, tiếng mẹ ru nhè nhẹ
Cay đắng bao nhiêu nỗi đoạn trường!

Trả lời

Chất giọng tâm tình, ngọt ngào trong đoạn thơ được thể hiện qua các yếu tố sau:

– Hình ảnh và từ ngữ giàu cảm xúc:

+ “Tiếng hát”: âm thanh mơ hồ, tạo cảm giác mơ màng, gợi lên nỗi nhớ da diết và sâu lắng.

+ Mái nhì: tên một điệu hò quê hương, gợi tâm hồn con người và bản sắc riêng của quê hương xứ Huế.

– Âm thanh nhẹ nhàng, êm ái:

+ “tiếng mẹ ru”: dùng từ “nhè nhẹ” để diễn tả âm thanh của tiếng ru, tạo ra cảm giác êm ái, dịu dàng như lời ru của mẹ, chứa đựng tình thương và sự an ủi.

+ Tiếng của điệu hò mái nhì “man mác nước sông Hương”: với từ láy “man mác”, câu thơ gợi tả sự mênh mang, bao la của dòng sông, đồng thời tạo ra sự yên bình, dịu dàng.

– Sự kết hợp hài hòa giữa âm thanh và hình ảnh:

Cách sử dụng từ láy (man mác, nhè nhẹ) phối hợp với cách gieo vần (nhớ thương, sông Hương, đoạn trường) và thế giới hình ảnh gần gũi, mộc mạc trong đoạn thơ tạo ra một không gian yên bình, êm đềm, mang đến cảm giác ấm áp, như tiếng lòng của tác giả đối với quê hương và những kỷ niệm tuổi thơ.

– Nhu cầu thổ lộ tình cảm:

+ Câu thơ mang ngữ điệu của người luôn có nhu cầu tìm đối tượng để tâm tình, chia sẻ: Đâu mà nghe nhớ thương, Hà ơi, Cay đắng bao nhiêu… Ngữ điệu đó khiến người đọc hình dung nhân vật trữ tình luôn mang bầu tâm sự chân thành, sâu sắc và luôn có nhu cầu chia sẻ.

+ “Cay đắng bao nhiêu nỗi đoạn trường!”: diễn tả những khó khăn, đau khổ qua từ “cay đắng” và “đoạn trường”, nhưng được nói lên bằng giọng điệu nhẹ nhàng, tình cảm, thể hiện sự thấu hiểu và sẻ chia sâu sắc.

Chất giọng tâm tình, ngọt ngào này làm cho đoạn thơ trở nên dịu dàng, đằm thắm, như lời tự sự, tâm tình của người con xa quê nhớ về những kỷ niệm, những hình ảnh thân thương của quê hương.

Đọc hiểu Quê mẹ của Tố Hữu (Huế ơi quê mẹ của ta ơi)

Câu 4. Trong bốn câu thơ sau, tác giả đã gợi nhớ đến các địa danh nào? Việc nhắc đến các địa danh đó có ý nghĩa gì trong việc làm rõ cảm xúc của tác giả đối với quê hương?

Làng ta giặc đốt mấy lần qua
Mà đất Phù Lai vẫn tốt cà
Mà quít Hương Cần ta vẫn ngọt
Nhớ anh du kích trấn Dương Hòa

Trả lời

Trong đoạn thơ này, Tố Hữu sử dụng việc nhắc đến các địa danh cụ thể để thể hiện tình yêu, sự tự hào và niềm tin của mình đối với quê hương. Những địa danh này không chỉ là những nơi chốn quen thuộc mà còn mang trong mình những giá trị văn hóa, lịch sử sâu sắc, qua đó giúp tác giả truyền tải cảm xúc với quê mẹ một cách chân thực.

• Hình ảnh làng kháng chiến: Câu thơ mở đầu nhắc đến sự tàn phá của giặc đối với làng quê, gợi lên hình ảnh chiến tranh ác liệt, sự đau thương và mất mát. Việc nhắc đến “giặc đốt mấy lần” không chỉ thể hiện nỗi đau mà còn làm nổi bật tinh thần kiên cường, bất khuất của người dân làng.

• Sự hồi sinh và phát triển của địa danh “Phù Lai” được nhắc đến với hình ảnh đất đai vẫn màu mỡ, tốt tươi dù trải qua bao lần bị tàn phá. Điều này thể hiện sức sống mãnh liệt, sự hồi sinh kỳ diệu của quê hương, khẳng định rằng dù có khó khăn, gian khổ, đất đai và con người nơi đây vẫn vươn lên, không bao giờ bị khuất phục.

• Đặc sản quê hương qua hình ảnh “quít Hương Cần” vẫn ngọt ngào không chỉ miêu tả vẻ đẹp của quê hương mà còn thể hiện tình cảm sâu đậm, gắn bó của tác giả đối với nơi chôn rau cắt rốn. Trái quít ngọt ngào là biểu tượng cho tình yêu thương, sự gắn bó và niềm tự hào về quê hương giàu truyền thống.

• Tấm lòng tri ân và tự hào khi nhắc đến “anh du kích trấn Dương Hòa”: Câu thơ thể hiện sự tri ân và lòng biết ơn của tác giả đối với những người đã hy sinh, chiến đấu vì quê hương. Hình ảnh anh du kích là biểu tượng cho lòng dũng cảm, sự hy sinh cao cả và tinh thần chiến đấu kiên cường của người dân quê hương.

Ý nghĩa của việc nhắc đến địa danh:

– Tạo nên không gian sống động và chân thực:
Việc sử dụng các địa danh cụ thể như Phù Lai, Hương Cần, Dương Hoà giúp tạo nên một bức tranh quê hương sống động và chân thực. Những địa danh này không chỉ là những điểm đến trên bản đồ mà còn chứa đựng những kỷ niệm, những câu chuyện lịch sử, văn hóa của vùng đất và con người nơi đây.

– Thể hiện tình yêu và sự gắn bó với quê hương:
Các địa danh này gắn liền với cuộc sống, tuổi thơ và những kỷ niệm của tác giả, do đó, việc nhắc đến chúng thể hiện tình yêu sâu đậm, sự gắn bó không thể tách rời của tác giả đối với quê hương. Những hình ảnh này gợi lên trong lòng tác giả niềm tự hào, niềm tin vào sức sống và tương lai tươi sáng của quê hương.
– Khẳng định giá trị truyền thống và sức mạnh của quê hương:
Những địa danh như Phù Lai, Hương Cần, Dương Hoà đều mang trong mình những giá trị truyền thống, lịch sử và văn hóa sâu sắc. Việc nhắc đến chúng không chỉ là để nhớ về quá khứ mà còn là cách khẳng định sức mạnh, tinh thần kiên cường, bất khuất của quê hương.

=> Tóm lại, việc nhắc đến các địa danh cụ thể trong đoạn thơ không chỉ tạo nên một bức tranh quê hương sống động, chân thực mà còn thể hiện tình yêu sâu đậm, sự gắn bó và niềm tự hào của tác giả đối với quê hương. Qua những hình ảnh này, Tố Hữu đã khéo léo truyền tải cảm xúc, khẳng định giá trị truyền thống và sức mạnh bất khuất của quê hương trong lòng người đọc.

Câu 5. Hình ảnh “Chí ta như núi Thiên Thai” và “Lòng ta như nước Hương Giang” được sử dụng để thể hiện điều gì? Phân tích tác dụng của các hình ảnh này trong việc thể hiện tâm trạng và tình cảm của tác giả.

Trả lời

Hình ảnh “Chí ta như núi Thiên Thai” và “Lòng ta như nước Hương Giang” trong bài thơ “Quê mẹ” của Tố Hữu là những hình ảnh giàu tính biểu tượng và sâu sắc, thể hiện tâm trạng và tình cảm của tác giả một cách mạnh mẽ. Để phân tích tác dụng của các hình ảnh này, ta cần nhìn vào cả khía cạnh ngữ nghĩa và nghệ thuật của chúng.

1. Hình ảnh “Chí ta như núi Thiên Thai”

a. Ý nghĩa của hình ảnh:

• Núi Thiên Thai là một biểu tượng thiên nhiên hùng vĩ và đẹp đẽ, thường gắn liền với sự cao cả, lý tưởng và khát vọng.

• “Chí ta như núi Thiên Thai” thể hiện chí hướng, ý chí kiên định và quyết tâm của tác giả, như một ngọn núi vững chắc, không gì có thể lay chuyển.

b. Tác dụng:

• Khẳng định lòng kiên định và ý chí: Hình ảnh này khẳng định rằng tác giả, và qua đó là nhân dân Việt Nam, luôn có ý chí kiên định và không ngừng phấn đấu, dù phải đối mặt với bao khó khăn và thách thức.

• Tạo cảm giác vững chắc và mạnh mẽ: Sự liên tưởng đến núi Thiên Thai mang đến cảm giác vững chắc, bền bỉ và không thể bị khuất phục. Điều này phản ánh tinh thần bất khuất của con người trước mọi gian nan, thử thách.

• Tôn vinh vẻ đẹp và lý tưởng cao cả: Núi Thiên Thai còn gợi lên vẻ đẹp lý tưởng và khát vọng vươn tới những điều cao đẹp. Tác giả muốn nhấn mạnh rằng chí hướng của mình không chỉ là sự kiên định mà còn là một lý tưởng cao đẹp, hướng tới xây dựng và bảo vệ quê hương.

2. Hình ảnh “Lòng ta như nước Hương Giang”

a. Ý nghĩa của hình ảnh:

• Nước Hương Giang là một hình ảnh biểu tượng của dòng sông Hương ở Huế, nổi tiếng với vẻ đẹp dịu dàng, trong xanh và bình yên.

• “Lòng ta như nước Hương Giang” thể hiện lòng người trong sáng, êm đềm, và sâu lắng như dòng sông Hương.

b. Tác dụng:

• Thể hiện tình cảm êm đềm và sâu lắng của nhà thơ: Hình ảnh nước Hương Giang gợi lên tình cảm trong sáng, êm đềm và dịu dàng của tác giả đối với quê hương. Nó phản ánh một tình yêu chân thành, sâu đậm và thuần khiết.

• Thể hiện không gian yên bình và tĩnh lặng: Dòng nước trong xanh, tĩnh lặng của Hương Giang mang lại cảm giác yên bình, thanh thản. Tác giả muốn nhấn mạnh rằng dù trải qua bao khó khăn, lòng người vẫn giữ được sự bình yên và an lành.

• Phản ánh sự kiên nhẫn và kiên trì: Dòng nước luôn chảy, luôn kiên trì vượt qua mọi chướng ngại. Điều này thể hiện lòng kiên nhẫn và ý chí kiên cường của tác giả, dù có gặp phải bao nhiêu khó khăn vẫn luôn giữ được sự thanh thản và quyết tâm.

3. Kết luận:

Hình ảnh so sánh “Chí ta như núi Thiên Thai” và “Lòng ta như nước Hương Giang” trong bài thơ “Quê mẹ” của Tố Hữu là những hình ảnh giàu tính biểu tượng, thể hiện sâu sắc tâm trạng và tình cảm của tác giả. Qua đó, Tố Hữu không chỉ tôn vinh vẻ đẹp của quê hương Huế mà còn khẳng định ý chí kiên định và tình yêu quê hương sâu sắc. Những hình ảnh này tạo nên một bức tranh hài hòa giữa thiên nhiên và con người, giữa hiện thực và lý tưởng, đem lại cho người đọc cảm giác lạc quan và niềm tin vào tương lai tươi sáng của đất nước.

>>> Tham khảo:Trả lời 4 câu hỏi Đoc hiểu Cánh đồng bãi cát không một bóng người (Trước mộ Nguyễn Du) – Trạm Văn Học