Giới thiệu tác giả Viễn Phương về tiểu sử, sự nghiệp, phong cách sáng tác, khen thưởng và nhận định.
1. Tiểu sử
– Viễn Phương ( 1928 – 2005) tên thật là Phan Thanh Viễn.
– Quê quán: An Giang.
– Trong kháng chiến chống Pháp và Mĩ, ông hoạt động ở chiến trường Nam Bộ, là một cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng ở miền Nam thời chống Mĩ cứu nước.
– Do những bài viết có nội dung chống đối, năm 1960, ông bị nhà cầm quyền Sài Gòn bắt giam tù ở Chí Hòa. Trong tù, ông vẫn tiếp tục làm thơ.
– Sau khi ra tù (1962), ông rời Sài Gòn vào chiến trường Củ Chi tiếp tục chiến đấu và làm thơ.
– Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, ông liền được bầu làm Chủ tịch Hội Văn nghệ Giải phóng Thành phố Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội liên hiệp Văn học Nghệ thuật Thành phố Hồ Chí Minh và được bầu vào Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam.
– Năm 1996, ông là Chủ tịch Ban liên hiệp văn học nghệ thuật TP Hồ Chí Minh.
2. Các tác phẩm chính
– Viễn Phương viết được rất nhiều thể loại thế nhưng trong hai lĩnh vực tiêu biểu nhất là Truyện ngắn và thơ, ông gặt hái được rất nhiều thành công. Bên cạnh đó thể loại ký của ông cũng được đánh giá rất cao.
– Một số tác phẩm tiêu biểu của Viễn Phương: Viếng Lăng Bác, Chiến thắng Hòa Bình, Nhớ lời di chúc, Mắt sáng học trò, Anh hùng mìn gạt,….
– Bài thơ Viếng Lăng Bác là một trong những tác phẩm làm nên tên tuổi của Viễn Phương, bằng tất cả tấm lòng thành kính, biết ơn sâu sắc và tự hào pha chút nỗi đau xót của một người con từ miền Nam ra viếng Bác lần đầu. Giọng thơ trang nghiêm, thành kính, đầy những cung bậc cảm xúc bài thơ Viếng Lăng Bác đã để lại nhiều ấn tượng trong lòng bạn đọc.
3. Phong cách sáng tác
Viễn Phương không chỉ là một người chiến sĩ cách mạng mà còn là một nghệ sĩ với tâm hồn nhạy cảm, dành trọn cuộc đời để cống hiến cho văn học nghệ thuật. Với tình yêu quê hương và khát vọng góp phần xây dựng nền văn học nước nhà, ông đã để lại dấu ấn sâu sắc qua các tác phẩm giàu cảm xúc và giá trị nhân văn.
– Thơ của Viễn Phương dung dị, nhẹ nhàng nhưng chất chứa cảm xúc sâu lắng, thiết tha. Ngôn ngữ thơ của ông mang đậm sắc thái Nam Bộ, tạo nên một phong cách nghệ thuật riêng biệt, dễ đi vào lòng người.
+ Thơ ông không bi lụy khi viết về nỗi đau thương mà thường gợi lên cảm giác bâng khuâng, nền nã, giàu chất trữ tình.
+ Cảm xúc trong thơ Viễn Phương luôn chân thành, gần gũi, gắn bó với quê hương và con người miền Nam.
+ Các tập thơ như Mắt sáng học trò, Nhớ lời di chúc, Như mấy mùa xuân là minh chứng rõ nét cho phong cách sáng tác độc đáo này. Nếu Thanh Hải mang âm hưởng của xứ Huế vào thơ, thì Viễn Phương thổi hồn chất Nam Bộ vào từng câu chữ, tạo nên sợi dây yêu thương vô hình kết nối ông với bạn đọc.
– Trước năm 1975, Viễn Phương sáng tác trong bối cảnh kháng chiến ác liệt. Với ông, ngòi bút không chỉ là công cụ nghệ thuật mà còn là vũ khí sắc bén để đấu tranh chống lại kẻ thù. Ông viết về chiến tranh và những người lính với niềm cảm phục sâu sắc. Thơ ca trở thành lời ca ngợi những hy sinh thầm lặng nhưng cao cả của nhân dân miền Nam anh hùng.
– Sau năm 1975, Viễn Phương vẫn trung thành với đề tài chiến tranh, bởi với ông, cuộc chiến đấu của dân tộc quá vĩ đại, những hy sinh quá lớn lao. Ông viết để:
• Lưu giữ sự thật lịch sử: Phản bác những sự xuyên tạc, bôi đen lịch sử trong văn học.
• Tôn vinh tinh thần yêu nước: Ghi lại vẻ đẹp của những người lính, các bà mẹ Việt Nam anh hùng, và những giá trị thiêng liêng mà cuộc kháng chiến đã mang lại.
• Ông luôn mong mỏi nền văn học nước nhà sẽ có thêm những tác phẩm đồ sộ, phản ánh đúng tầm vóc của cuộc chiến tranh giải phóng. Đây là một phần trong ước nguyện lớn lao của ông: giúp thế hệ mai sau hiểu đúng và trân trọng giá trị của độc lập, tự do.
– Nghệ thuật thơ của Viễn Phương giàu giá trị dân tộc:
• Ngôn ngữ thơ: Gần gũi, giàu hình ảnh, sử dụng những từ ngữ và lối diễn đạt đậm chất Nam Bộ.
• Cảm xúc thơ: Đằm thắm, chân thành, không hoa mỹ nhưng dễ lay động lòng người.
• Tính nhân văn: Tỏa sáng trong từng câu chữ, giúp bạn đọc thấu hiểu và trân quý giá trị cuộc sống.
4. Khen thưởng và vinh danh
– Bài thơ “Viếng lăng Bác” (Kim Son phổ nhạc) đã được đưa vào giảng dạy ở trường phổ thông. Viễn Phương được tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2001.
– Giải nhì giải thưởng Cửu Long Nam bộ năm 1954 trường ca Chiến thắng hòa bình.
– Giải nhì cuộc thi viết cho thiếu nhi do Mặt trận Tổ quốc TP Hồ Chí Minh tổ chức, truyện Lòng mẹ.
– Giải thưởng Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh, Tặng thưởng Uỷ ban toàn quốc Liên hiệp VHNT Việt Nam truyện ký Quê hương địa đạo.
– Giải nhì cuộc thi viết về bà mẹ Việt Nam anh hùng truyện ký Chuyện đời má Bảy.
– Sở Lao động- Thương binh- Xã hội và Liên hiệp VHNT và Hội phụ nữ thành phố tổ chức Văn bia Đài tưởng niệm Bến Dược – Củ Chi, giải nhì (không có giải nhất).
5. Nhận định và đánh giá về tác giả Viễn Phương
– Thơ Viễn Phương dễ nhớ, đa cảm nhưng không câu nệ, nhẹ nhàng cường điệu… Thơ anh lung linh bóng dáng người phụ nữ Nam Bộ và người mẹ. Biểu tượng đa diện của người mẹ rất đậm nét và trìu mến. Ông viết nhiều bài thơ về Mẹ. Mẹ dưới gầm cầu, đàn bà trong tù, nữ quân nhân chết cháy, nữ sinh Sài Gòn – Chợ Lớn “xuống đường” trong những ngày “bão thành”, vợ chiến sĩ nội thành , chồng ở chiến khu, mẹ đào hầm nuôi giấu cán bộ, mẹ dẫn đường cho bộ đội – mẹ nói những lời rất chân thật, như reo vui, như lời thề quyết tử: “Để mẹ cầm đuốc đi đầu Gặp giặc, mẹ thắp đuốc đi, mấy đứa đi sau biết mà tránh, nếu chúng bắn chết mẹ, chúng sẽ báo động cho các con” (lời mẹ Sáu).
– Nhà văn Mai Văn Tạo từng nhận xét: Thơ Viễn Phương dễ nhớ, đa cảm mà không lưu luyến, đầy đau đáu… Thơ ông lung linh bóng dáng người phụ nữ Nam Bộ và người mẹ. Thơ Viễn Phương da diết, thủ thỉ, man mác, nghiền ngẫm, hẹn hò, không nhắm mắt, cầu kỳ, khoa trương, khoa trương. Mọi hình ảnh trong đời anh đều thấy thơ. Chẳng đợi Còi còn trong sương đêm, Hoa lục bình trôi vết tím, bông sậy trong nắng chiều hay Bông điên điển xanh Quay mặt nước… Một mái lá khô giữa rừng vắng, anh cũng đưa vào thật này , cái dở, rất thơ mà thực, rất thực mà thơ. – Mai Văn Tạo
– Viễn Phương là một con người rất đa mang, rất nặng lòng với quá khứ, với cách mạng, quá khứ đấu tranh của dân tộc lẫn vào sâu sắc với thơ anh, với hồn anh, với đời anh. – Trần Thanh Đạm
