Phân tích bài thơ Tuổi thơ của Nguyễn Duy chi tiết
Mở bài
Nguyễn Duy là nhà thơ trưởng thành từ các cuộc chiến tranh giả phóng dân tộc, là một trong những gương mặt tiêu biểu trong lớp nhà thơ thời chống Mĩ cứu nước. Thơ ông được nhận xét luôn chứa cá “ngang tàng nhưng vẫn trầm tĩnh và giàu chiêm nghiệm”, chất thơ cứ thế ngấm vào người đọc. Trong rất nhiều bài thơ hay ông đóng góp cho kho tàng văn học Việt, bài thơ “Tuổi thơ” đã để lại ấn tượng với em nhiều nhất. Bài thơ thể hiện những suy tư, trăn trở, đưa ta về với những hình ảnh tuổi thơ êm đềm, dịu ngọt.
Thân bài
“Tuổi thơ” được chia thành hai phần, một là tuổi thơ của tác giả, hai là những suy tư về tuổi thơ, mỗi phần gồm nhiều câu thơ, không có sự ràng buộc về số câu trong khổ, nhờ vậy, cũng đem lại cho người đọc những cảm nhận khác nhau. Ở phần đầu tiên, tác giả đã sử dụng ngôn ngữ và hình ảnh để tái hiện lại góc nhìn đẹp, đầy hoài niệm về tuổi thơ êm đềm – quãng thời gian đáng nhớ nhất trong cuộc đời mỗi người. Không gian được mở ra ngập tràn màu sắc, mùi hương của cỏ dại, hoa thơm, âm thanh của chim chóc hót vang trời:
Tuổi thơ tôi bát ngát cánh đồng
cỏ và lúa, và hoa hoang quả dại
vỏ ốc trắng những luống cày phơi ải
bờ ruộng bùn lấm tấm dấu chân cua
Tuổi thơ tôi trắng muốt cánh cò
con sáo mỏ vàng, con chào mào đỏ đít
con chim trả bắn mũi tên xanh biếc
con chích choè đánh thức buổi ban mai
Những kí ức tuổi thơ rong ruổi trên những cánh đồng ngập sắc hoa, hương cỏ dần ùa về trong tâm trí độc giả. Những hình ảnh vô tận, tự do của tự do dần hiện rõ trong tâm tưởng. “Bát ngát”thể hiện sự rộng lớn, thênh thang, là biểu tượng của sự trải nghiệm không có giới hạn trong thời trẻ dại. Sự phong phú, rộng mở của không gian và thời gian, tạo nên những trải nghiệm tuổi thơ không gì mua được: đó là mùi thơm của cỏ, mùi thơm của lúa, sắc rực rỡ của hoa quả dại,… Đó là những biểu tượng của sự sống bất diệt, vẻ đẹp của tự nhiên và sự mạnh mẽ của môi trường xung quanh. Bên cạnh hương và sắc, tuổi thơ của Nguyễn Duy còn hiện lên thông qua thính giác, là âm thanh quen thuộc của chim sáo, chim chào mào, chim chích chòe, là những buổi rong ruổi “trả bắn mũi tên xanh biếc”. Tuổi thơ trong trẻo hiện lên với tràn ngập sắc hương và kỉ niệm đáng nhớ.
Nếu bên trên đề cập đến những hình ảnh sống động của hoạt động hằng ngày của đứa trẻ, thì những khổ thơ dưới lại “chạm” đến những cảm xúc và tâm trạng, ý nghĩa sâu sắc của tuổi thơ. Sự thuần khiết và hồn nhiên của những khoảnh khắc thuở nhỏ làm cho tác phẩm trở nên sinh động, hoài niệm và ấm áp, như ôm lấy những tâm hồn trưởng thành.
Dù chúng ta có già đi, tuổi thơ vẫn mãi hiện hữu trong kí ức và tâm trí. Đó là một phần kỉ niệm không thể thiếu, không thể tách rời của mỗi người. Những kí ức đó đi theo con người, nuôi dưỡng tâm hồn chúng ta trên con đường trưởng thành:
Tuổi thơ tôi cứ ngỡ mất đi rồi
năm tháng trôi qua không bao giờ chảy lại
cái năm tháng mong manh mà vững chãi
con dấu đất đai tươi rói mãi đây này
Những kí ức tuổi thơ ấy, là những “dấu ấn” tạo nên những tính cách và khác biệt của những con người khác nhau trên dải đất này. Những trải nghiệm khác nhau tạo nên những hình hài khác nhau, những nét tính cách khác nhau, đa dạng và đầy sắc màu. Người ở rừng, người mạn bể, người thành thị, người thôn quê,… tất cả họ đều mang những nét đặc trưng của quê hương mình:
Người ở rừng mang vết suối vết cây
người mạn bể có chút sóng chút gió
người thành thị mang nét đường nét phố
như tôi mang dấu ruộng dấu vườn
Kí ức tuổi thơ là những kỉ niệm khắc nhớ trong “xương” của mỗi người. Dù chúng ta có tiền, cũng không thể đánh đổi được tuổi thơ đáng nhớ ấy, không thể đánh đổi được những buổi trưa hè đầu trần đội nắng chơi cùng bạn bè, không mua lại được những thời gian hạnh phúc bên cạnh gia đình, không trả lại được những ngày đông rét mướt được rúc vào vòng tay bà tay mẹ, ngủ một giấc ngon lành,…. Câu “trọn kiếp người ta chập chờn nguồn cội – có một miền quê trong đi đứng nói cười” là hai câu thơ rất đắt giá, vừa khẳng định ý nghĩa quê hương trong lòng tác giả, vừa khẳng định giá trị cội nguồn của quê hương trong mỗi con người:
Con dấu chìm chạm trổ ở trong xương
thời thơ ấu không thể nào đánh đổi
trọn kiếp người ta chập chờn nguồn cội
có một miền quê trong đi đứng nói cười
Dù chúng ta có già đi, có đi đến muôn phương trời, thì tuổi thơ vẫn mãi chập chờn hiện lên trên bầu trời tuổi thơ của mỗi người. Mỗi chúng ta, dù vô tình hay hữu ý, đều sẽ nhớ mãi những “gương mặt bạn bè thân thương”, rồi yêu, rồi mến, rồi nhớ miền đất hoài niệm ấy, và thầm biết ơn những kỉ niệm vô giá ấy, đã đồng hành cùng chúng ta trên con đường trưởng thành. Câu thơ “dầu chúng ta cứ việc già nua tất”, điều này thể hiện sự nhận thức về thời gian trôi qua và không thể quay lại được những kỷ niệm ngọt ngào của tuổi thơ. Tác giả đã khéo léo thể hiện sự tiếc nuối và nhớ nhung trong những dòng chữ này.
Tuổi thơ nào cũng sẽ hiện ra thôi
dầu chúng ta cứ việc già nua tất
xin thương mến đến tận cùng chân thật
những miền quê gương mặt bạn bè
Kết bài
“Tuổi thơ” trong mỗi con người hiện hữu với hình hình hài, đường nét khác nhau. Nhưng, những hình ảnh ngọt ngào và đầy hoài niệm về nó đều khiến chúng ta thổn thức và suy ngẫm mỗi khi nhớ về. Nguyễn Duy đã thành công trong việc tái hiện cảm xúc, không gian của tuổi thơ, mang lại cho độc giả cái nhìn thật đẹp, trong trẻo về quãng thời gian đáng nhớ này. Đây cũng là lời nhắc nhớ về sự quý giá của tuổi thơ, giúp mỗi người trân trọng những kỉ niệm đáng nhớ trong cuộc sống.
Phân tích bài thơ Tuổi thơ của Nguyễn Duy ngắn gọn
Bài thơ “Tuổi thơ” của Nguyễn Duy là một tác phẩm thơ sâu sắc về những kỷ niệm ngọt ngào và những tình cảm thuần khiết của tuổi thơ. Trong bài thơ này, Nguyễn Duy đã khéo léo tái hiện lại hình ảnh những ngày thơ ấu đầy màu sắc và hồn nhiên của thời kì xuân sắc, tuổi trẻ trong cuộc đời con người.
Đây chính là một tác phẩm văn học đặc sắc, nó đã khắc họa một cách tinh tế và sâu sắc về tuổi thơ và những kỷ niệm đáng nhớ. Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ và hình ảnh để tái hiện lại không gian và cảm xúc của tuổi thơ, mang đến cho người đọc một cái nhìn đẹp và cảm động về quãng thời gian đáng nhớ này.
Tuổi thơ tôi bát ngát cánh đồng
cỏ và lúa, và hoa hoang quả dại
vỏ ốc trắng những luống cày phơi ải
bờ ruộng bùn lấm tấm dấu chân cua
Bài thơ khắc họa một cách tinh tế về những khoảnh khắc ngây thơ, những trò chơi vui đùa, và những nơi quen thuộc trong kí ức của tác giả. Nguyễn Duy sử dụng ngôn ngữ tươi mới, mô tả chi tiết về từng khía cạnh nhỏ bé nhưng đầy ý nghĩa của tuổi thơ, tạo nên một không gian tưởng nhớ rất đặc biệt.
Câu đầu tiên đã tạo ra một hình ảnh vô tận, mở rộng về sự tự do và rộng lớn của tuổi thơ. “Bát ngát” miêu tả sự rộng lớn, mở ra, và cánh đồng là biểu tượng của sự tự do, sự trải nghiệm không giới hạn trong thời niên thiếu. Sự đa dạng và phong phú của thiên nhiên được thể hiện thông qua hình ảnh của cỏ, lúa và hoa hoang quả dại. Đây là biểu tượng của sự sống, sự tự nhiên và sự mạnh mẽ của môi trường xung quanh. Hình ảnh này có thể tượng trưng cho công việc nặng nhọc của người nông dân. Ốc trắng đối lập với việc làm vất vả, ám chỉ đến sự trong sáng bên cạnh công việc lao động khó khăn, những luống cày phơi ải có thể biểu thị sự đối mặt với khó khăn, gian khổ trong cuộc sống. Hình ảnh cuối cùng thể hiện sự sống động, hoạt động hàng ngày trên ruộng. Tấm dấu chân cua trên bùn lấm đưa ra hình ảnh về sự chuyển động và sự sống của môi trường nông thôn.
Tuổi thơ nào cũng sẽ hiện ra thôi
dầu chúng ta cứ việc già nua tất
xin thương mến đến tận cùng chân thật
những miền quê gương mặt bạn bè
Tác giả không chỉ dừng lại ở việc tường thuật mà còn chạm đến cảm xúc, tâm trạng và ý nghĩa sâu sắc của tuổi thơ. Sự thuần khiết, hồn nhiên của những khoảnh khắc này không chỉ làm cho tác phẩm sinh động mà còn gợi lại trong người đọc những cảm xúc hoài niệm và ấm áp.
Dòng đầu tiên đã đưa ra một quan điểm rất sâu sắc về tuổi thơ. Nó ám chỉ rằng dù chúng ta có già đi, tuổi thơ vẫn hiện hữu trong kí ức và tâm trí của chúng ta. Nó là một phần không thể tách rời của chúng ta, luôn hiện diện dù thời gian trôi qua.
Tác giả cũng miêu tả những trò chơi và hoạt động vui nhộn của tuổi thơ như “bắt ve sầu”, “đu quay”, “chơi bóng”. Những hoạt động này không chỉ mang tính giải trí mà còn giúp trẻ phát triển thể chất và tinh thần. Tác giả đã khéo léo sử dụng những hình ảnh này để tái hiện lại những kỷ niệm vui vẻ và ngọt ngào trong tuổi thơ của mình.
Ngoài ra, bài thơ còn thể hiện tình cảm gia đình, sự quan tâm và yêu thương từ cha mẹ. Tác giả nhắc đến hình ảnh “mẹ cười”, “cha ôm” để tạo nên một không gian ấm áp và an lành cho tuổi thơ. Điều này thể hiện sự quan trọng của gia đình trong việc xây dựng một tuổi thơ đáng nhớ và hạnh phúc.
Tuy bài thơ chỉ dài vài câu nhưng lại chứa đựng một thế giới tuổi thơ rộng lớn. Đọc giả có thể cảm nhận được sự chân thành, sự ngọt ngào và sự đáng quý của những ký ức ấy, đồng thời nhận ra giá trị to lớn của tuổi thơ trong việc hình thành con người.
Tuy nhiên, bài thơ cũng chứa đựng một chút tiếc nuối và những hồi ức về tuổi thơ đã qua. Tác giả viết: “tuổi thơ xưa đi mãi không trở lại”. Điều này thể hiện sự nhận thức về thời gian trôi qua và không thể quay lại được những kỷ niệm ngọt ngào của tuổi thơ. Tác giả đã khéo léo thể hiện sự tiếc nuối và nhớ nhung trong những dòng chữ này
Chính chúng ta cũng phải thừa nhận rằng bài thơ “Tuổi thơ” của Nguyễn Duy là một tác phẩm đáng để đọc và suy ngẫm. Tác giả đã thành công trong việc tái hiện lại không gian và cảm xúc của tuổi thơ, mang đến cho người đọc một cái nhìn đẹp và cảm động về quãng thời gian đáng nhớ này. Bài thơ này là một lời nhắc nhở về sự quý giá của tuổi thơ và giúp chúng ta trân trọng những kỷ niệm đáng nhớ trong cuộc sống.
Đoạn văn phân tích bài thơ Tuổi thơ của Nguyễn Duy
Ai cũng đã từng có một tuổi thơ đẹp đẽ, để nhớ, để mong. Dấu ấn tuổi thơ theo ta suốt cuộc đời đến khi về cõi. Bài thơ “Tuổi thơ” của nhà thơ Nguyễn Duy chia hai phần tách bạch nhưng vẫn gắn vào kết cấu trong một tổng thể. Phần một là tuổi thơ của tác giả, với những ký ức sống động của quê hương xứ Thanh với những nét nguyên sơ thiên nhiên một thuở đầy “dấu yêu”
Phần hai tác giả tìm sự hòa nhập cộng hưởng với mọi kiếp người trong cộng đồng những nét phổ quát của sự thương mến bao dung muôn thuở. Dấu ấn tuổi thơ anh in đậm trong ta “bát ngát cánh đồng”, “cỏ và lúa”, “hoa hoang quả dại”, “vỏ ốc trắng những luống cày phơi ải”… “bờ ruộng bùn lấm tấm dấu chân cua”, với “con chim trả bắn mũi tên xanh biếc”, “con chích chòe đánh thức buổi ban mai”.
Ký ức hiện ra với thiên nhiên nhiều sắc điệu, như từ giấc mơ ẩn chìm trong tiềm thức phát lộ để lại vệt nhớ khó nhòa lẫn: Cái năm tháng mong manh và vững chãi/ con dấu đất đai tươi rói mãi đây này. Trong sự phát hiện cái thực thể vùng miền để lại dấu ấn trong mỗi người mới khác biệt làm sao, hình thành đa dạng phổ biến trong cộng đồng dân cư như lời tâm sự của tác giả: Người ở rừng mang vết suối vết cây/ người mạn bể có chút sóng chút gió/ người thành thị mang nét đường nét phố/ như tôi mang dấu ruộng dấu vườn.
Và Con dấu chìm chạm trổ ở trong xương lặn sâu trong thời thơ ấu chẳng thể nào biến đổi được theo ta suốt cuộc đời, theo ta mọi nơi, mọi chốn, khuất lấp đấy mà cũng hiển lộ đấy như “hình với bóng” và “chập chờn nguồn cội”, ai cũng có “một miền quê trong đi đứng nói cười”. Tuổi thơ lại hiện ra rồi như một trò đùa của số phận như linh cảm đời sống chảy trôi “dẫu chúng ta cứ việc già nua tất”. Và nhà thơ lại muốn cất lên tiếng lòng mình trong hòa đồng với mọi kiếp người tất thảy đều hữu hạn rằng: Xin thương mến đến tận cùng chân thật/ những miền quê gương mặt bạn bè.
Nhà thơ Nguyễn Duy đã đi qua cuộc chiến tranh chống Mỹ (trong quân ngũ anh là lính của Binh chủng Thông tin), từng gặp và chứng kiến nhiều cảnh ngộ, nhiều phận người của mọi miền quê hội tụ trên mọi nẻo đường đất nước nên có sự cảm thông như vậy và dấu ấn tuổi thơ được rung động trong anh để kết đọng trong bài “Tuổi thơ” này.
