Đề bài: Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích bài thơ Nhớ ơn cha mẹ của Hoàng Mai.
Nhớ ơn cha mẹ
Ngày tháng bảy mưa rơi lướt thướt
Chạnh lòng con sướt mướt canh thâu
Mẹ cha giờ khuất nơi đâu
Dương gian hay cõi thâm sâu ngút ngàn
Đêm trở gió bàng hoàng tỉnh giấc
Nhớ công ơn chất ngất lòng đau
Mẹ cha khuất bóng đã lâu
Con chưa đền đáp ơn sâu cửu trùng
Nhớ cái thuở bần cùng cạn kiệt
Cha đảm đương mải miết vườn rau
Cơm canh khoai sắn bên nhau
Chắt chiu ngày tháng mong cầu vươn lên
Thời gian vững lòng bền cha bước
Lên tỉnh thành sau trước lo toan
Đàn con sâm sấp hiền ngoan
Mẹ thay cha dạy bảo ban con khờ
Rồi đến lúc con thơ đã lớn
Bỏ mẹ cha về chốn phồn hoa
Đứa an phận đứa bôn ba
Xót xa con trẻ lệ nhòa đêm thâu.
Khi con đã bắt đầu ổn định
Thì mẹ cha thân tịnh bất an
Mẹ đi về chốn mây ngàn
Cha thương nhớ mẹ võ vàng theo sau
Con chưa kịp ơn sâu đền đáp
Chỉ mong sao Phật Pháp nhiệm màu
Mẹ cha thoát cảnh khổ đau…
Luân hồi sanh tử nguyện cầu vãng sanh
(Tác giả: Hoàng Mai)
Bài làm
1. Mở bài
Giới thiệu được vấn đề nghị luận và nêu khái quát quan điểm cá nhân về vấn đề nghị luận:
Tình cảm gia đình luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho văn chương nghệ thuật. Bài thơ “Nhớ ơn cha mẹ” của Hoàng Mai là một minh chứng cho điều đó. Qua những vần thơ song thất lục bát đằm thắm, tác giả đã vẽ nên bức tranh xúc động về tình yêu thương, sự hy sinh cao cả của của cha mẹ và nỗi lòng day dứt của người con khi chưa kịp báo đáp.
2. Thân bài
Triển khai vấn đề cần nghị luận:
– Phân tích bài thơ:
Luận điểm 1: Phân tích nội dung chủ đề của văn bản
* Tám câu thơ đầu là cảm xúc, nỗi trạnh lòng của người con khi nghĩ về cảnh cha mẹ không còn nữa
“Ngày tháng bảy mưa rơi lướt thướt
[ …]
Con chưa đền đáp ơn sâu cửu trùng”
– Mở đầu bài thơ là không gian trầm buồn, man mác, với hình ảnh “Ngày tháng bảy mưa rơi lướt thướt. Từ láy “lướt thướt” diễn tả tiếng mưa như tiếng lòng người đang sụt sùi, nghẹn ngào khi nhớ về cha mẹ.
– Hai câu thất ngắt nhịp 3/4 => đọc lên nghe nhói đau, quặn thắt như những tiếng nấc tắc nghẹn diễn tả nỗi đau thổn thức trong những ngày tháng Vu lan báo hiếu của những người con khi không còn cha mẹ ở trên đời.
– Nỗi đau ấy cứ trở đi, trở lại, ám ảnh tâm trí con khiến con “chạnh lòng sướt mướt canh thâu”
– Câu hỏi tu từ “Mẹ cha giờ khuất nơi đâu/ Dương gian hay cõi thâm sâu ngút ngàn” càng khắc sâu thêm sự trống vắng, bơ vơ của người con khi không còn cha mẹ bên cạnh.
=> Lời thơ như một tiếng than đầy thương nhớ, nhẹ nhàng mà thấm thía, biểu hiện của người con luôn biết hướng về cha mẹ mặc dù có muộn màng nhưng cũng vô cùng đáng quý.
* Mười hai câu thơ tiếp theo là những công lao và ơn nghĩa sinh thành dưỡng dục của cha mẹ trong hồi tưởng của người con:
“Nhớ cái thủa bần hàn cạn kiệt
[…]
Xót xa con trẻ lệ nhoà đêm thâu”
– Từ nỗi nhớ da diết, người con hồi tưởng về những tháng ngày gian khó mà cha mẹ đã trải qua để nuôi con khôn lớn. Đó là những tháng ngày “bần cùng, cạn kiệt” mà “Cha đảm đương mải miết vườn rau”. Bữa cơm đạm bạc “cơm canh khoai sắn bên nhau”… là tất cả những gì cha mẹ có thể dành cho con, nhưng trong đó chứa chan tình yêu thương vô bờ bến. Cha mẹ không quản ngại khó khăn, gian khổ, luôn “chắt chiu ngày tháng mong cầu vươn lên” để con cái có một tương lai tươi sáng hơn.
– Khi con cái lớn lên, cha mẹ lại tiếp tục hy sinh, vun vén cho con. “Thời gian vững lòng bền cha bước/ Lên tỉnh thành sau trước lo toan”. Cha lên thành phố làm lụng vất vả để kiếm tiền nuôi con ăn học. Cuộc sống khó khăn, đói khổ, cơ cực, nhọc nhằn nhưng người cha luôn bền gan vững chí “Thời gian vững lòng bền cha bước”, mẹ thì lui về làm hậu phương vững chắc cho người cha, ở nhà “thay cha dạy bảo ban con khờ”.
=>Tình yêu thương, sự hy sinh ấy thật cao cả, thiêng liêng không gì có thể đong đếm được.
* Tám câu thơ cuối là nỗi ân hận dày vò khi người con chưa kịp báo đền đáp công lao to lớn của cha mẹ thì cha mẹ đã qua đời.
“Khi con đã bắt đầu ổn định
[…]
Luân hồi sinh tử nguyện cầu vãng sinh”
– Đoạn thơ đã diễn tả tình cảnh éo le, trớ trêu: “Rồi đến lúc con thơ đã lớn/ Bỏ mẹ cha về chốn phồn hoa”, những đứa con rời xa vòng tay yêu thương để tìm kiếm tương lai cho riêng mình. Có đứa “an phận”, có đứa “bôn ba”, nhưng tất cả đều mang trong lòng nỗi niềm về cha mẹ. Khi đêm về, những đứa con mới thấm thía nỗi ân hận vì chưa báo đáp được công ơn sinh thành “Xót xa con trẻ lệ nhòa đêm thâu” đó là những giọt nước mắt muộn màng của người con khi cha mẹ đã không còn nữa.
=> Lời thơ giản dị, cảm xúc chân thành không chỉ ngợi ca công lao trời biển của cha mẹ mà còn diễn tả xúc động tình cảm của người con cái đối với cha mẹ của mình. Chính vì vậy mà bài thơ đã chạm đến trái tim người đọc, lay thức mỗi chúng ta về ý thức trách nhiệm, sự đền đáp công ơn dưỡng dục đối với những bậc sinh thành.
Luận điểm 2: Phân tích những nét đặc sắc nghệ thuật của bài thơ
– Nhan đề tác phẩm giản dị, gần gũi đã góp phần thể hiện tư tưởng chủ đề ngay từ đầu bài thơ.
– Bài thơ “Nhớ ơn cha mẹ” đã chạm đến trái tim người đọc bằng những hình ảnh giản dị, chân thực và ngôn ngữ giàu cảm xúc.
– Thể thơ song thất lục bát truyền thống với nhịp điệu trầm buồn, da diết càng làm tăng thêm sức lay động của những vần thơ.
– Tác giả sử dụng nhiều từ ngữ, hình ảnh giàu tính biểu cảm như “chạnh lòng”, “sướt mướt”, “bàng hoàng”, “xót xa”, “ơn sâu cửu trùng”… để diễn tả nỗi lòng người con.
– Bên cạnh đó, các biện pháp tu từ như điệp ngữ “nhớ”, câu hỏi tu từ, ẩn dụ, nói giảm nói tránh… cũng được sử dụng một cách khéo léo, tinh tế, góp phần tạo nên thành công của tác phẩm.
* Liên hệ mở rộng:
3. Kết bài
Khái quát giá trị của bài thơ và nêu tác động của bài thơ đối với cá nhân người viết:
– Bài thơ không chỉ là lời tự sự của một người con, mà còn là lời nhắc nhở sâu sắc đối với mỗi chúng ta về công ơn trời biển của cha mẹ. Tình yêu thương của cha mẹ là vô điều kiện, không gì có thể sánh bằng.
– Là những người con, chúng ta hãy luôn ghi nhớ công ơn ấy, hãy yêu thương, kính trọng và báo hiếu cha mẹ khi còn có thể. Đừng để đến khi “Mẹ cha giờ khuất nơi đâu” mới hối hận, day dứt vì những gì mình chưa làm được.
