Đề bài: Viết một bài văn nghị luận (khoảng 500 chữ), phân tích chủ đề và đặc sắc nghệ thuật của bài thơ sau:
NÓI VỚI EM
(Vũ Quần Phương)
Nếu nhắm mắt trong vườn lộng gió
Sẽ được nghe nhiều tiếng chim hay
Tiếng lích chích chim sâu trong lá
Con chìa vôi vừa hót vừa bay.
Nếu nhắm mắt nghe bà kể chuyện
Sẽ được nhìn thấy các bà tiên
Thấy chú bé đi hài bảy dặm
Quả thị thơm, cô Tấm rất hiền.
Nếu nhắm mắt nghĩ về cha mẹ
Đã nuôi em khôn lớn từng ngày
Tay bồng bế, sớm khuya vất vả
Mắt nhắm rồi, lại mở ra ngay.
(Trích “65 bài thơ hay dành cho thiếu nhi”- Cao Xuân Sơn tuyển chọn-
NXB Kim Đồng, 2022, Tr 86)
Chú thích:
– Vũ Quần Phương sinh năm 1940, quê ở Nam Định. Ông là bác sĩ y khoa đồng thời là nhà thơ, nhà phê bình văn học. Ông là nhà thơ nổi tiếng với nhiều bài thơ hay về tình yêu và ở nhiều đề tài khác.
– Bài thơ “Nói với em” đã được nhạc sĩ Phan Bá Chức phổ nhạc thành bài hát cùng tên.
Bài làm
Mở bài
Giới thiệu vấn đề nghị luận: tác giả Vũ Quần Phương, bài thơ “Nói với em”
Thân bài
Triển khai vấn đề nghị luận:
* Luận điểm 1: Đặc sắc về chủ đề, nội dung của bài thơ
– Chủ đề, nhan đề bài thơ:
+ Chủ đề: tình yêu thiên nhiên, tình cảm gia đình. Bài thơ gợi nhắc tuổi thơ chúng ta phải biết học cách nghe, cách nhìn, cách nghĩ, nghĩa là phải biết sống đẹp, sống nhân hậu, sống có tình nghĩa thủy chung.
+ Nhan đề: như lời trò chuyện, tâm tình của thi nhân – người đi trước với các em thiếu nhi về tình cảm gia đình, tình yêu thiên nhiên, cuộc sống.
– Khổ thơ thứ nhất: Hãy nhắm mắt để cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên.
+ Nhắm mắt, chú ý lắng nghe âm thanh của thiên nhiên, của sự sống. Hãy mở rộng tâm hồn, em sẽ được thấy bao điều từ thiên nhiên kì diệu, trong khu vườn.
-> Dậy cho trẻ thơ niềm khao khát được khám phá và cảm nhận thế giới tự nhiên…
– Khổ thơ thứ 2: Hãy nhắm mắt để cảm nhận về thế giới thần tiên qua những câu chuyện của bà.
+ Trong những câu chuyện của bà, có một thế giới thần tiên kì ảo mở ra…
+ Hình ảnh bà và thế giới cổ tích mãi mãi sống trong tâm hồn tuổi thơ, sẽ là hành trang đẹp để trẻ bước vào đời.
-> Khơi dậy trong tâm hồn trẻ thơ tình yêu thương, trân trọng người bà kính yêu và niềm tin vào những điều tốt đẹp…
– Khổ thơ thứ 3: Hãy nhắm mắt để suy ngẫm về công ơn của cha mẹ.
+ Nhắm mắt “nghĩ về cha mẹ”: công ơn nuôi dưỡng, bồng bế, dạy bảo … trời biển của cha mẹ dành cho mình. Từ đó mà người con hãy có hành động để đền đáp, báo hiếu mẹ cha.
-> Gợi nhắc về tình cảm gia đình thiêng liêng, sâu nặng; công ơn trời biển của cha mẹ và bổn phận, trách nhiệm của người con…
* Luận điểm 2: Đặc sắc về hình thức nghệ thuật của bài thơ
– Thể thơ: bảy chữ…
– Bố cục chặt chẽ theo mạch cảm xúc: từ lắng nghe thanh âm cuộc sống đến lắng nghe, suy tưởng về thế giới thần tiên qua lời kể của bà và khép lại là những nghĩ suy thấm thía về công ơn cha mẹ.
– Gieo vần chân, vần cách, ngắt nhịp 4/3
– Ngôn ngữ, hình ảnh thơ gần gũi, giản dị, giàu sức gợi…
– Các biện pháp nghệ thuật: Điệp ngữ (“Nếu nhắm mắt…” được điệp lại ba lần) ; Liệt kê (tiếng lích chích chim sâu, chim chìa vôi; bà tiên, chú bé, quả thị, cô Tấm; … ) Ẩn dụ (nhắm mắt; mở mắt)
Kết bài
Tổng kết và nêu giá trị của bài thơ.