Đề bài: Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích, đánh giá nội dung và nghệ thuật của văn bản Tống biệt hành (Thâm Tâm).
Đưa người, ta không đưa qua sông,
Sao có tiếng sóng ở trong lòng?
Bóng chiều không thắm, không vàng vọt,
Sao đầy hoàng hôn trong mắt trong?
Đưa người, ta chỉ đưa người ấy,
Một giã gia đình một dửng dưng
– Li khách! Li khách! Con đường nhỏ
Chí lớn chưa về bàn tay không,
Thì không bao giờ nói trở lại!
Ba năm mẹ già cũng đừng mong!
Ta biết người buồn chiều hôm trước,
Bây giờ mùa hạ sen nở nốt,
Một chị, hai chị cũng như sen,
Khuyên nốt em trai dòng lệ sót.
Ta biết người buồn sáng hôm nay:
Giờ chưa mùa thu, tươi lắm thay,
Em nhỏ ngây thơ đôi mắt biếc,
Gói tròn thương tiếc chiếc khăn tay…
Người đi? Ừ nhỉ! Người đi thực!
Mẹ thà coi như chiếc lá bay,
Chị thà coi như là hạt bụi,
Em thà coi như hơi rượu say.
(Tống biệt hành, Thâm Tâm, in trong Thi nhân Việt Nam, Hoài Thanh- Hoài Chân, NXB Văn học, 2008)
Bài làm
* Giới thiệu được tên tác phẩm, tên tác giả, thể loại thơ tự do.
* Triển khai vấn đề cần nghị luận:
– Về nội dung:
+ Đề tài: chia li, tiễn biệt. Đề tài tuy không mới nhưng bài thơ vẫn độc đáo vì “mang chút bâng khuâng, khó hiểu của thời đại”; vừa tiêu biểu cho thời đại ấy lại vừa có tính cách muôn thủa.
+ Chủ đề: Ca ngợi, trân trọng những con người hi sinh tình cảm riêng tư để ra đi vì nghĩa lớn.
– Về nghệ thuật:
+ Thể thơ, vần nhịp: Thể hành, câu thơ bảy chữ tự do, phóng túng; vần trắc, vần bằng xen nhau tạo thành giọng thơ rắn rỏi, ngang tàng.
+ Nhân vật trữ tình: Bài thơ sử dụng hai nhân vật trữ tình thể hiện tâm trạng người tiễn người đi. Tình cảm của người đi có lúc thể hiện qua tâm trạng của người tiễn. Cách xưng hô “ta- người” khiến cuộc tiễn đưa mang khí vị xa xưa; cảm xúc chân thật, đầy lãng mạn, phảng phất nét nghẹn ngào của một con người nặng tình nhưng vì chí lớn nên phải dứt áo lên đường.
+ Từ ngữ, hình ảnh: vừa mang phong vị cổ điển, vừa có tính hiện đại: tiếng sóng ở trong lòng; bóng chiều, hoàng hôn, li khách…
+ Biện pháp tu từ đặc sắc: điệp từ, điệp cấu trúc; các hình ảnh ẩn dụ “chiếc lá bay, hạt bụi, hơi rượu say…để an ủi người thân và thể hiện quyết tâm ra đi.
* Đánh giá khái quát về nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa tác động của văn bản.
