Phân tích hành động đốt đền của Ngô Tử Văn
Mở bài
Các nhà văn, nhà thơ thời xưa khi sáng tác văn chương thường quan niệm “Văn dĩ tải đạo, thi dĩ ngôn chí”. Phải chăng cũng vì vậy mà hình tượng của người trí thức được yêu mến và nhắc đi nhắc lại trong nhiều tác phẩm lúc bấy giờ? Nguyễn Dữ cũng đã góp thêm nét vẽ chân dung người trí thức đương thời qua hình ảnh nhân vật Ngô Tử Văn trong “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” trích trong áng thiên cổ kì bút “Truyền kì mạn lục”. Qua hành động đốt đền của Ngô Tử Văn bạn đọc thấy rõ nét về tính cách, phẩm chất con người của anh chàng và hơn hết là xã hội thời bấy giờ.
Thân bài
[Khái quát nhân vật Ngô Tử Văn] Ngô Tử Văn xuất hiện với một lối giới thiệu ngắn gọn nhưng đầy ấn tượng. Tác giả khắc họa nhân vật không chỉ qua tên tuổi mà còn qua tính cách và phẩm chất: “Chàng khảng khái, nóng nảy, thấy gian tà thì không thể chịu được”. Đây là một cách giới thiệu rất đặc trưng của văn xuôi trung đại, cho phép người đọc cảm nhận ngay bản chất của nhân vật. Sự cương trực của Tử Văn không chỉ là bản tính, mà còn là tiêu chí sống, là nền tảng cho những hành động quyết liệt về sau.
[Nguyên nhân dẫn đến hành động đốt đền] Khi đối diện với tên Bách hộ họ Thôi, Ngô Tử Văn thể hiện rõ tinh thần dũng cảm của một người trí thức. Nghe tin ngôi đền trong làng bị quấy nhiễu, chàng không hề do dự: “Tử Văn rất tức giận, một hôm tắm gội sạch sẽ, khấn trời rồi châm lửa đốt đền”. Hành động “đốt đền” không chỉ đơn thuần là bột phát mà là sự thể hiện của trách nhiệm và lương tâm. Chàng tắm gội sạch sẽ, khấn trời trước khi châm lửa, cho thấy Tử Văn ý thức được sự thiêng liêng của nơi thờ phụng. Hành động của chàng không phải là sự liều lĩnh mà là quyết tâm mạnh mẽ để bảo vệ công lý và sự bình yên cho dân làng.
[Đánh giá hành động của Ngô Tử Văn] Tử Văn đã dám làm điều mà nhiều người không dám nghĩ tới. Chàng không chỉ bất bình trước cái xấu mà còn dám đương đầu, đánh thức lương tri của những người xung quanh. Hành động của Ngô Tử Văn mang trong mình khát vọng về một cuộc sống công bằng, không chịu khuất phục trước những thế lực xấu xa. Đây là một phẩm chất cao đẹp, thể hiện bản lĩnh của người trí thức.
[Phẩm chất của Ngô Tử Văn trong trận chiến với tên Bách Hộ] Trong cuộc chiến với tên Bách hộ, Tử Văn đã vượt qua nhiều thử thách cam go, không chỉ ở cõi trần mà còn phải đối mặt với các thế lực siêu nhiên. Dù bị quỷ bắt xuống địa ngục, chàng vẫn khẳng khái tuyên bố: “Ngô Soạn là một kẻ sĩ ngay thẳng ở trần gian, có tội lỗi gì xin bảo cho, không nên bắt phải chết một cách oan uổng”. Tình huống này không chỉ làm nổi bật bản lĩnh của Tử Văn mà còn là minh chứng cho việc bảo vệ lẽ phải. Dù trong hoàn cảnh nào, chàng cũng không đánh mất niềm tin vào nhân phẩm của mình.
Khi bị Diêm Vương kết tội, Tử Văn không hề nhún nhường, mà vẫn mạnh mẽ yêu cầu một phiên tòa công bằng. Sự dũng cảm này không chỉ thể hiện bản lĩnh của người trí thức mà còn phản ánh sức mạnh của chính nghĩa. Ngô Tử Văn không sợ hãi trước những lời vu oan của kẻ thù, mà ngược lại, chính những lời lẽ ấy càng làm lộ rõ bản chất xảo trá của chúng. Qua đó, ta thấy Nguyễn Dữ không chỉ viết về một nhân vật mà còn thể hiện ước vọng về sự công bằng, chính nghĩa sẽ thắng lợi.
[Nghệ thuật trong trích đoạn] Yếu tố kỳ ảo trong tác phẩm không chỉ tăng thêm sức hấp dẫn mà còn làm nổi bật tính cách của Ngô Tử Văn. Khi chàng được Thổ Công phù trợ, hiểu rõ âm mưu của kẻ thù, điều này không chỉ là may mắn mà còn là phần thưởng cho sự chính trực của Tử Văn. Chàng đã dũng cảm, kiên định đứng lên vì lẽ phải, và chính nhờ vậy mà nhận được sự ủng hộ của thần linh.
[Mở rộng liên hệ nâng cao] Cuộc đấu tranh giữa Ngô Tử Văn và thế lực ác không chỉ đơn thuần là một cuộc chiến giữa người và ma quỷ, mà còn là cuộc chiến giữa ánh sáng và bóng tối, giữa chính nghĩa và gian tà. Nguyễn Dữ đã thành công trong việc khắc họa một hình ảnh người trí thức không ngại ngần đứng lên bảo vệ công lý, không chỉ vì bản thân mà vì lợi ích của cả cộng đồng. Tử Văn là một kẻ sĩ không chỉ dám đương đầu với khó khăn, mà còn dám hy sinh vì những lý tưởng cao đẹp.
[Khẳng định phẩm chất của Ngô Tử Văn] Kết thúc tác phẩm, lời bình “Vậy kẻ sĩ, không nên kiêng sợ sự cứng cỏi” không chỉ là một lời kêu gọi mà còn là một động viên mạnh mẽ dành cho những người trí thức trong xã hội. Hình tượng Ngô Tử Văn trở thành biểu tượng cho sự dũng cảm, cho sự kiên quyết chống lại cái xấu, cái ác. Tác phẩm của Nguyễn Dữ không chỉ đơn thuần là một câu chuyện kỳ ảo mà còn là một tác phẩm nghệ thuật chứa đựng triết lý sống, ước vọng về một xã hội công bằng và tốt đẹp hơn.
Kết bài
Qua hình ảnh Ngô Tử Văn, ta thấy được ước nguyện mạnh mẽ của tác giả về một thế hệ trí thức dám sống và dám hành động vì lý tưởng. Đây là thông điệp thời đại, vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay. Chân dung Ngô Tử Văn không chỉ là một nhân vật trong văn học, mà còn là một tấm gương sáng cho những thế hệ sau này, khơi dậy tinh thần yêu nước, lòng dũng cảm và sự quyết tâm không ngừng nghỉ trong cuộc chiến vì công lý và sự thật.
