Đề bài: Phân tích hình tượng người mẹ được thể hiện trong đoạn thơ trích trong tác phẩm Mẹ của Bằng Việt.
Con bị thương, nằm lại một mùa mưa
Nhớ dáng mẹ ân cần mà lặng lẽ
Nhà yên ắng, tiếng chân đi rất nhẹ,
Gió từng hồi trên mái lá ùa qua.
[…]
Con xót lòng, mẹ hái trái bưởi đào
Con nhạt miệng, có canh tôm nấu khế
Khoai nướng, ngô bung, ngọt lòng đến thế
Mỗi ban mai toả khói ấm trong nhà.
Ba con đầu đi chiến đấu nơi xa
Tình máu mủ mẹ dồn con hết cả,
Con nói mơ những núi rừng xa lạ
Tỉnh ra rồi, có mẹ, hoá thành quê!
(Trích: Mẹ, Bằng Việt, in trong Tác phẩm chọn lọc, Nxb Hội Nhà văn, Hà Nội, 2010)
Dàn ý Phân tích hình tượng người mẹ được thể hiện trong đoạn thơ trích trong tác phẩm Mẹ của Bằng Việt
Mở bài: Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm và nêu vấn đề nghị luận:
– Giới thiệu tác giả, tác phẩm: Bằng Việt thuộc lớp nhà thơ trẻ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Thơ Bằng Việt trong trẻo, mượt mà, tràn đầy cảm xúc. Đề tài thơ thường đi vào khai thác những kỉ niệm, những kí ức thời thơ ấu và gợi những ước mơ tuổi trẻ. Mẹ là bài thơ được Bằng Việt viết trong giai đoạn kháng chiến chống Mĩ, là một trong những bài thơ tiêu biểu của ông. Đoạn thơ ở đề bài được trích ra từ bài thơ này.
– Nêu vấn đề nghị luận: Cảm nhận về hình tượng người mẹ trong đoạn thơ.
Thân bài: Triển khai vấn đề nghị luận:
Hình tượng người mẹ được nhà thơ tái hiện qua dòng hồi ức ngọt ngào, da diết. Đó là kỉ niệm về một mùa mưa, tác giả bị thương phải nằm lại trong ngôi nhà của một người mẹ miền Nam.
– Cái đầu tiên hiện lên trong kí ức nhà thơ chính là hình dáng người mẹ: hình dáng ân cần mà lặng lẽ. Nó cho ta thấy được sự lo lắng, tình yêu thương của người mẹ dành cho đứa con xa lạ: vì yêu thương, lo lắng cho người con chiến sĩ, mẹ đã luôn bên cạnh để chăm lo, lại sợ đứa con giật mình tỉnh giấc nên mẹ luôn lặng lẽ, bước chân cũng nhẹ nhàng.
– Người mẹ còn tận tình lo cho người chiến sĩ từng bữa ăn. Sự quan tâm của mẹ thật kịp thời, và luôn luôn làm sao để cho người con cảm thấy hài lòng nhất: Con xót lòng, mẹ hái trái bưởi đào/ Con nhạt miệng, có canh tôm nấu khế. Mọi thức ăn của nhà quê mà mẹ có, người mẹ đều dành cho đứa con xa lạ: khoai nướng, ngô bung. Người chiến sĩ cảm thấy thật ngọt lòng, cái ngọt đó vừa là của vị giác, cũng là cái ngọt ngào mà người con cảm nhận được từ tấm lòng yêu thương của người mẹ miền Nam. Chính tình thương của mẹ đã làm cho căn nhà ấm áp, tình mẹ như bếp lửa, như ngọn khói sưởi ấm căn nhà, sưởi ấm lòng người con mỗi sớm mai.
– Dù người mẹ và người chiến sĩ mới chỉ gặp gỡ lần đầu, nhưng người mẹ đã chăm sóc người chiến sĩ như người con ruột thịt của mình. Mẹ cũng có ba người con đi chiến đấu phương xa, nên đối với mẹ, mọi người chiến sĩ đều là những đứa con ruột rà của mẹ: Tình máu mủ mẹ dồn con hết cả. Chính tình yêu thương ấy đã làm cho người con cảm thấy như đang ở nhà của mình. Tình thương của mẹ đã làm cho đất lạ hóa thành quê hương.
– Bài thơ là một hồi ức ngọt ngào và da diết về tình quân dân, về tình
cảm của những người mẹ miền Nam dành cho người chiến sĩ trong công cuộc vệ quốc vĩ đại.
Kết bài: Đánh giá khái quát vấn đề ở đề bài.
Khẳng định lại quan điểm cá nhân đã trình bày và rút ra bài học cho bản thân
Phân tích hình tượng người mẹ được thể hiện trong đoạn thơ trích trong tác phẩm Mẹ của Bằng Việt
Bằng Việt thuộc lớp nhà thơ trẻ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Thơ Bằng Việt trong trẻo, mượt mà, tràn đầy cảm xúc. Đề tài thơ thường đi vào khai thác những kỉ niệm, những kí ức thời thơ ấu và gợi những ước mơ tuổi trẻ. Mẹ là bài thơ được Bằng Việt viết trong giai đoạn kháng chiến chống Mĩ, là một trong những bài thơ tiêu biểu của ông. Đoạn thơ ở đề bài được trích ra từ bài thơ này.
Mở đầu bài là phần thơ tự sự hồi tưởng lại hoàn cảnh của tác giả:
“Con bị thương, nằm lại một mùa mưa
Nhớ dáng mẹ ân cần mà lặng lẽ…”
Dấn thân vào tuyến đầu đánh Mỹ nhằm bám sát thực tiễn đời sống nơi mặt trận, tác giả đã bị thương, được bà mẹ vùng hậu cứ đưa về chăm sóc, nuôi dưỡng. Tuy không phải là người mẹ ruột sinh thành nhưng hình ảnh người mẹ hiện lên qua phần thơ thật cảm động với dáng vẻ “ân cần, lặng lẽ” thân thương và “tiếng chân đi rất nhẹ”.
Mẹ cố giữ cho được không gian yên tĩnh để người con chiến sỹ đang còn đau vì vết thương được tĩnh dưỡng. Sống trong căn nhà của mẹ, sự yên ắng khiến chủ thể trữ tình nhận rõ cả âm thanh tiếng gió “trên mái lá ùa qua”. Nhớ về mẹ, tác giả nhớ hết thảy những gì gần gũi gắn bó: từ khu vườn rợp bóng cây đến trái chín rụng “lộp độp” vào mùa thu; nhớ nhất là “Những cây bưởi sai, những hàng khế ngọt/ Nhãn đầu mùa chim bói đến lao xao…”.
Sở dĩ người lính trẻ nhớ cụ thể những loài cây trái ấy bởi anh đã được thưởng thức chúng cùng những bữa cơm thấm đượm ân tình và sự chăm sóc đầy tình yêu thương của mẹ:
“Con xót lòng, mẹ hái trái bưởi đào
Con nhạt miệng, có canh tôm nấu khế
Khoai nướng ngô bung, ngọt lòng đến thế
Mỗi ban mai tỏa khói ấm trong nhà”.
Những câu thơ tự sự kết hợp hài hòa với thủ pháp liệt kê đã cho thấy tình thương và sự quan tâm rất chu đáo và cẩn trọng của người mẹ đối với đứa con chiến sỹ. Hoàn cảnh của mẹ “Ông mất lâu rồi”, ba người con đầu của mẹ cũng “đi chiến đấu nơi xa”, bao nhiêu yêu thương nhung nhớ các con đẻ “mẹ giành con hết cả”.
Cảm động biết bao khi trong giấc ngủ mê “Con nói mớ những núi rừng xa lạ/ Tỉnh ra rồi, có mẹ hóa thành quê”. Thật gần gũi và yêu thương biết bao.
Câu thơ có sức khái quát lớn bởi mẹ không chỉ là một cá nhân nữa, mẹ chính là đại diện cho bao bà mẹ miền Nam khác hết lòng thương yêu chiến sỹ như con đẻ, mẹ “đã hóa thành quê” bởi mẹ chính là hiện thân của quê hương yêu dấu, Mẹ lo âu những khi con yếu mệt, mẹ vui mừng thấy con thương tật đang đỡ dần và “hể hả ngắm con hồng sắc mặt/ Con ra ngõ núi chập chùng xanh ngắt/ Lại tần ngần nói với mẹ ngày đi”.
Tuy rất nhớ thương con, muốn có con ở bên để mẹ thêm vui nhưng vì “Nước có giặc còn đi đánh giặc” cho nên “Mẹ cười xòa, nước mắt ứa trên mi: – “Đi đánh Mỹ, khi nào tau có giữ!/ Súng đạn đó, ba lô còn treo đó/ Bộ mi chừ đeo đã vững hay chăng?”. Thật cảm động làm sao trước sự lo lắng và quan tâm của mẹ. Cội nguồn của thái độ ấy chính là tình yêu thương mẹ giành cho con.
Phần thơ này có sự hòa quyện giữa lời thơ của nhân vật trữ tình và những câu nói của mẹ. Tác giả đã vận dụng sát hợp những ngôn từ, câu chữ đậm sắc thái địa phương khiến cho bài thơ mang dấu ấn Nam bộ rõ nét. Bài thơ kết thúc bằng những câu thơ giàu sức khái quát:
“Con qua đâu thấy mái lá, cây vườn
Cũng đất nước phơ phơ đầu tóc mẹ
Từng giọt máu trong đầu con đập khẽ
Máu bây giờ đâu có của riêng con?”
Những câu thơ khổ cuối này vừa thể hiện tấm lòng tri ân sâu nặng vừa bộc lộ tinh thần trách nhiệm của người lính với sứ mệnh thiêng liêng của mình trước đất nước, trước nhân dân.
Trân trọng cảm ơn người mẹ miền Nam đã hết lòng yêu thương chiến sỹ, nhờ có các mẹ mà các chiến sĩ có thể chiến đấu hết mình giúp đất nước ta được thống nhất như ngày nay. Cảm ơn tác giả Bằng Việt đã giúp cho người đọc cảm nhận rõ và tri ân sâu sắc tấm lòng của Người Mẹ.. Mẹ chính là hình ảnh đẹp đẽ của quê hương đất Việt thân yêu.
