Xuân Diệu là một trong những nhà thơ lớn của Việt Nam. Ông được biết đến nhiều trong giai đoạn đó từ phong trào thơ mới với tập thơ thơ và gửi hương cho gió. Những bài thơ được yêu thích của Xuân Diệu là thơ tình, thể hiện triết lý bi quan, tuyệt vọng về tình ái. Và ông được biết đến là ông hoàng của thi ca lãng mạn. Dưới đây là tuyển tập những bài thơ ngắn về cách mạng của Xuân Diệu hay nhất, mời các bạn đón xem!
Chùm thơ tình trong cách mạng của Xuân Diệu
1. Gửi hương cho gió
Tác giả: Xuân Diệu
Biết bao hoa đẹp trong rừng thẳm
Đem gửi hương cho gió phũ phàng!
Mất một đời thơm trong kẽ núi,
Không người du tử đến nhằm hang!
Hoa ngỡ đem hương gửi gió kiều,
Là truyền tin thắm gọi tình yêu.
Song le hoa đợi càng thêm tủi:
Gió mặc hồn hương nhạt với chiều.
Tản mác phương ngàn lạc gió câm,
Dưới rừng hương đẹp chẳng tri âm;
Tên rừng hoa đẹp rơi trên đá,
Lặng lẽ hoàng hôn phủ bước thầm.
Tình yêu muôn thủa vẫn là hương;
Biết mấy dòng thơm mở giữa đường,
Đã mất tình yêu trong gió rủi,
Không người thấu rõ đến nguồn thương!
Thiên hạ vô tình nhận ước mơ,
Nhận rồi không hiểu mộng và thơ…
Người si muôn kiếp là hoa núi,
Uổng nhuỵ lòng tươi tặng khách hờ!
2. Mãi mãi
– Vâng, anh sẽ yêu em mãi mãi;
Mãi mãi là trong những phút giây.
Sắc hồng mãi mãi hôm nay,
Hoa sim nở rộ cuồng say một đồi;
Em nói nhỏ: – “Hỡi người yêu dấu,
Hãy yêu em mãi mãi nghe anh?”
Say xưa anh cũng dặn tình:
“Yêu anh mãi mãi nghe! Mình yêu anh.”
Hoa nửa buổi muốn thành vạn thuở,
Lòng một đời tính độ ngàn năm;
Sông trôi núi lở âm thầm,
Đường đi vũ trụ có cầm được đâu!
Nhưng ta sẽ yêu nhau mãi mãi,
Mãi mãi là trong những phút giây;
Lâu dài là bóng, là mây,
Là môi kỳ ngộ, là tay hảo cầu.
Mãi mãi ở trong câu hò hẹn,
Mãi mãi trong ý nguyện bình sinh;
Thời gian không phải của mình,
Tình chỉ mãi mãi bằng tình tháng năm?
Vâng, anh sẽ yêu em mãi mãi,
Trong phút giây ân ái muôn đời.
Mai kia dù có rẽ rời,
Đôi ta đã mãi mãi ngồi bên nhau.
3. Đôi hoa gạo
Tháng hai, hoa đất nước
Mở cánh ngập đồi xa,
Máu đào tung toé vỡ,
Chân mây thở sáng loà.
Mắt tôi thành biển đỏ,
Chân đến hồng ngân nga.
Cây mạnh đứng giang tay
Hút dạt dào sức đất.
Máu sông núi lên hoà
Rượu mặt trời mới cất.
Giữa đời xuân mới tới,
Hội đỏ cũng vừa lên.
Đỏ như môi, như má,
Đỏ như suối, như men,
Như ngực dâng triều ứ,
Như tình vừa nắng nhen.
Một khoảng thắm đưa tin
Hằng hà sa số đỏ
Khắp cả một đồng bằng
Soi sáng bằng hoa đỏ.
Tôi say hay hoa say?
Nắm tay của nắm tay
Rủ hết loài người nhảy
Dưới triều hoa gạo đây
Vô vàn lòng trải lục
Tuôn ra một thác ngày.
Vui vui những cành tơ
Để búp hồng mở, mở.
Gió chim ngoài chân trời
Cũng về chen hội đỏ.
Bài thơ buồn trong cách mạng của Xuân Diệu
1. Biệt ly kháng chiến
Tiếng ly biệt truyền ra,
Môi mỉm cười với mắt.
Mắt nói chi với lòng,
Lòng nói gì với nhau.
Ly biệt là bông hoa
Nở trên đường kháng chiến.
Hoa ly biệt nở nhiều
Hát cùng hoa thương mến.
Hôm qua biết hôm nay
Sẽ chia tay, chia tay.
Chim trên trời họp đến
Rồi chim bay, chim bay…
Tay hái hoa hồng đỏ,
Tay nâng đoá cúc vàng.
Cúc vàng xa thương nhớ,
Hoa hồng gần yêu thương.
2. Hư vô
Nhưng mà tôi sẽ chết, than ôi!
Tôi kẻ đưa răng bấu mặt trời,
Kẻ đựng trái tim trìu máu đất,
Hai tay chín móng bám vào đời.
Kẻ uống tình yêu dập cả môi
Nhưng mà tôi sẽ chết, than ôi!
Tóc ngời mai mốt không đen nữa,
Tuổi trẻ khô đi, mặt xấu rồi.
Già nua đã bó sẵn hai tay,
Hôm ấy ta trông gượng ánh ngày;
Bệnh hoạn cắn xương như rắn rúc,
Ta ngồi góp lực nhớ hôm nay.
Chóng chóng ngày thơ vụt đến xuân;
Mau mau ngày mạnh yếu phai dần.
Ngày già vội vội mang sương đến,
Tuổi chết đây rồi! bóng lụt chân.
Đêm kia ta thức, một mình đau,
Nghe tiếng giờ đi, não dạ sầu.
Bạn ở bên mình duy ngọn nhỏ
Con đèn chống chọi với đêm thâu.
Tôi run như lá, tái như đông,
Trán chảy mồ hôi, mắt lệ phồng.
Năm đẩy, tháng dồi, tôi đã đến
Trước bờ lạnh lẽo của hư không.
Tuyển tập thơ kháng chiến của Xuân Diệu
1. Vịnh cái cờ
Cũng xanh, cũng đỏ, cũng thì cờ!
Nấp bóng cờ ai, ngó mập mờ?
Thẹn với gió sương, bay lấp ló,
Hổ cùng non nước, phất bơ vơ.
Đỏ này vốn thiệt pha bằng gấc,
Nhuộm thắm phẩm tàu, xinh đẹp thật.
Không dùng tranh đấu, chỉ dùng treo,
Chẳng phải gió thơm, mà cũng phất!
Đỏ cùng xanh trắng, trông na ná…
Đánh lộn con đen, nghe cũng khá!
Song song ba cái sọc ngang ngang
Trông giống quẻ ly khi trước quá.
Chửi hoài xấu miệng, có ai mê?
Chỉ bọn chuyên môn bán nước nghe!
Đứng dưới cờ này, quân loạn đảo
Tiến từ ba gạch đến… ba que!
Cờ này để ngắm khi buồn khóc,
Khi kéo đoàn quân đi… bắt cóc.
Cờ này để phất ở sau lưng,
Xưng bá xưng hùng trong một góc.
Tổ tiên khi trước giống oai linh,
Sao chúng mầy nay chẳng biết vinh?
Thà chết chứ không đi liếm gót,
Lỹ bay chớ để chó gà khinh!
Than ôi là cờ, than ôi cờ!
Năm, sáu, bảy, tám, chín, mười cờ!
Có vải, ai may mà chẳng được!
Khó chăng: tranh đấu từ ngày xưa.
Song le dân Việt bảo con em:
– Khôn khéo cũng không qua lẽ phải.
Máu dân có nhuộm, mới nên cờ;
Không máu: chung qui là miếng vải!
2. Căm hờn ( Xuân Diệu)
Đã đứng lên, những con người uất ức,
Những thế hệ nuốt oan hờn giữa ngực;
Đã đứng lên những chiến sĩ, những anh hùng,
Những gươm thiêng, những giáo nhọn, những gan đồng,
Những dạ sắt: đã đứng lên tất cả!
Giã từ quá khứ trăm năm hận,
Một bước sa cơ tủi vó hùm!
Ngoảnh lại thời gian, bao hậm hực!
Lỡ đường, nên nỗi giận trăm năm.
Đã cháy rồi, ánh sáng giữa đêm tăm;
Đã mọc giậy sao vàng trên nếp gió.
Trong thắm thiết, giữa bầu vinh dự đỏ;
Máu này là sắc đỏ của lòng dân.
Lũ chúng bay, loài bạc ác vô nhân
Xây sung sướng trên nhọc nhằn kẻ khác;
Lấy gian khổ của người làm cực lạc,
Rượu mồ hôi nước mắt, bánh xương tuỷ tim gan,
Thịt nhân quần, chúng mày vẫn uống ăn!
Sao này là ngôi sao dắt nẻo,
Máu này là máu để đưa đường.
Đỏ này quả quyết như bàn thạch,
Vàng này là một ánh triều dương.
Từ không gian đưa lại tiếng trăm phương,
Từ mặt đất nảy lên bao quyết chiến,
Từ cây cối mầm ra muôn sức điện,
Nước non này hiển hiện thế hiên ngang.
– Sông trườn dài giẫy giụa đuổi sài lang,
Núi dựng đứng hỏi chân trời độc lập;
Làng mạc thét từng mỗi thôn mỗi ấp,
Rặng tre thành gậy gộc, bờ bụi hoá thừng giây,
Sắt đồng thành giáo mác, cành nhánh hoá chân tay,
Đất thành khối, cát quây quần ném đá:
Nghìn nghị lực đã đứng lên tất cả!
Lũ chúng bay tàn tạ, hết cầu mong!
…
3. Chúng ta…
Tụi xảo ác muốn giở trò cướp nước.
Chó gian ngoa đưa mồm sủa đoàn người.
Cắn răng lại, Anh Em ơi! cứ bước!
Ngày mai hồng đập vỡ bóng đen thui.
Giặc phản động hùa theo quân cướp nước.
Súng cũng suông, miệng lưỡi có làm gì!
Cắn răng lại, Anh Em ơi! cứ bước!
Đời vô cùng sẽ diệt giống gian phi.
Bọn chúng ta đứng vào hàng cách mạng,
Đổ triều vua, xếp đặt lại non sông,
Giữa sấm sét đã nêu cờ sán lạn,
Lấy sao mai đặt giữa máu phun hồng;
Thét vỡ cổ khi bốn bề lặng ngủ,
Dám tay không cướp súng giữa nghìn quân,
Thuyền khẳng khái đè trên giòng thác lũ,
Xẻng huy hoàng cuốc từng mảng đêm tăm.
Lũ chúng nó đã thuộc vào quá khứ.
Chúng ta đây là cuộc sống đi hoài.
Đè bẹp chúng có bánh xe lịch sử,
Hộ phò ta có cả ánh ngày mai.
Ta nhịp bước với vạn trùng nhân loại,
Chúng đi riêng trong một tốp buồn đời.
Chúng nhăn mặt oán ngọn triều vĩ đại,
Ta cười xoà rót cả tấm lòng trai!
Ta là cỏ lúc rào rào ánh thác,
Là bông hoa khi nở khắp rừng, đồng.
Ta chết một, đã có nghìn ta khác,
Chúng ta là hạt nắng dựng vừng đông!
Cờ hạnh phúc dẫn muôn dân tới trước.
Sít thắt lưng, nai nịt cả lòng vàng,
Cắn răng lại, Anh Em ơi! cứ bước!
Loài anh hùng hẹn đến chốn vinh quang.
Thơ Xuân Diệu viết về Bác
1. Bác đi xa cháu, nhớ ghê
Bác đi xa cháu, nhớ ghê
Thằng cu Vũ, bác chưa về được thăm.
Bây giờ cháu đã lên năm,
Từ khi nhỏ xíu cháu nằm trên tay,
Bác rất yêu cái thằng này,
Tưởng như có cháu là hay trên đời.
Bác xem là một con người,
Còn non, đang bú tay, vòi đó thôi;
Có khi bác đứng bên nôi
Muốn đưa cho cháu cõi đời đẹp hơn.
Bây giờ cháu đã biết khôn,
Bác ngồi làm việc, cháu luôn chạy vào
Bày trò chơi nhởi lao xao,
Đang chơi dở cuộc, lại ào chạy ra;
Lấy chăn phủ ghế chui qua,
Ngăn bàn thích lục, tranh gà thích xem;
Xếp rồi, cháu lại đảo lên,
Có ngày bác phải mười phen, dọn nhà;
Khi gần bác giận bác la,
Đi xa bác lại nhớ mà rất thương.
*
Chiêm bao thấy cháu đến trường
Bác hôn mặt Vũ như gương sáng bừng.
Hôm về bác cháu ta mừng,
Bác cho trăm thứ trong rừng Quì Châu.
2. Đàn chim dân tộc
Một, hai! Một, hai!
Các em nhi đồng súng vác vai,
Nhịp kỹ trăm chân như một bước,
Lo tròn bổn phận lính tương lai.
Đội trưởng trang nghiêm tiến dẫn đầu.
Ráng son pha sắc cúc vàng thâu,
Cờ thiêng tổ quốc đưa vinh dự
Lên mặt anh hùng chưa có râu.
Bỗng tiếng đâu lên tựa suối đàn,
Trong như chuông sớm, nở đều ran!
Cả đoàn ngước cổ ca lanh lảnh,
Trên phố tưng bừng chim Việt Nam!
Dân tộc huy hoàng lúc sáng ra,
Nhi đồng bỗng chốc hoá sơn ca.
Đâu đâu phố lớn sang làng quạnh,
Ríu rít muôn em cất tiếng hoà.
Đàn chim dân tộc líu lo buông
Chuỗi tiếng tròn xinh khắp mé đường,
Trong buổi nắng mai hay giữa tối,
Say sưa hớp thở lấy vừng dương!
Lòng non săn đón ánh quang vinh,
Dâng khối tinh thành đến CHÍ MINH!
Âu yếm cũng vui lòng Chủ tịch
Nhìn đàn con trẻ hoá bình minh.
Ríu rít trong không, tiếng cuộc đời!
Hát này không chỉ hát vui chơi,
Súng tuy súng giả, nhưng lòng thật,
Gươm dẫu chưa tôi, chỉ sáng ngời.
Máu đỏ cha, anh đã nhuộm cờ;
Các em há chỉ biết ngây thơ!
Các em thấu rõ hờn non nước
Nên thét oan cừu với ngực tơ.
Chân nhỏ dường măng, tay tý hon,
Mái đầu mơn mởn, má con con,
Môi như chim chóc ưa đùa cợt,
Tin tưởng reo trong mắt mở tròn;
Thân bé cũng đăng hàng cứu quốc,
Các em để thẹn lắm đàn ông!
Lắm kẻ thân to không biết nước,
Nên quay trở lại học nhi đồng!
Một, hai! Một, hai!
Làm tròn bổn phận lính tương lai!
Các em chưa đánh, nên ca hát,
Cho Việt Nam xuân nở khắp cười.
3. Ảnh cụ Hồ
Cụ Hồ, ấy là Việt Nam sinh đẻ,
Nên nghìn xưa còn lại vẻ nhà nho,
Trải thế gian qua biết mấy địa đồ,
Môi bất hủ vẫn nụ cười nước Việt;
Vẫn cái trán non cao, vẫn mắt ngời nước biếc,
Vẫn chòm râu hoà nhã của phương Đông.
Dân sinh ra, nên nói tựa dân đồng,
Lời chuyện vẫn lại nôm na tục ngữ.
Áo màu xám vẫn giữ tro vạn thuở
Của nương dâu, bãi đậu hoặc vườn ngô.
Sống rau dưa, giày mũ vải thô sơ,
Đời giản dị cũng đượm màu hiền triết.
Cụ Hồ đã hoá làm sông núi,
Mỗi nét lông mày mỗi nét non.
Dân chúng tưởng mong Hồ Chủ Tịch
Nghe êm trong dạ, ấm trong hồn.
Cụ Hồ quen thuộc thân yêu quá.
Dân chúng thiêng liêng vẽ tự lòng,
Vẽ ảnh cụ Hồ không giống Cụ,
Vì xem Chủ Tịch tựa non sông.
Tha hồ thêm thắt theo yêu mến,
Miễn được dung nhan để ngắm gần,
Lòng tựa Nguyệt Nga trong chuyện cũ,
Lấy trong bức ảnh gửi niềm thân.
Trẻ con sớm giậy thoảng tơ vương,
Bác ở trong lòng, biết mấy thương!
Bô lão đêm nằm mơ lứa tuổi,
Thấy vui như nhớ một vừng dương.
Gánh rau, gánh củi, gánh hoa hương
Vắt giọt mồ hôi, đặt xuống đường,
Phe phẩy nón cời, ngồi nhớ Cụ:
– Nghĩ nhiều, tóc có ngả màu sương?
Cái cưa, cái đục, cài cày sâu
Nhớ mắt tinh anh, nhẹ bớt sầu.
Chiếc bút, chiếc gươm như chiếc súng
Nghe câu khuyên bảo tựa vào nhau.
Mai mai hoà điệu những đêm đêm,
Như tiếng sông tuôn, tiếng gió thầm,
Lòng của dân gian yêu Chủ Tịch
Hoá thành khúc nhạc toả muôn năm.
4. Thơ dâng Bác Hồ
Mỗi lần tranh đấu gay go,
Chúng con đã được Bác Hồ đến thăm.
Chúng con dưới vực sai lầm,
Đang vươn mình, được Bác cầm tay lên,
Lời Cha rất mực dịu hiền,
Như là thấm nhẹ, mà xuyên vào lòng,
Con ngồi trước Bác mênh mông,
Tội nhiều, chưa dám thẳng trông Cha già.
Bác cười, vẫn đỏ nước da,
Nhưng trên trán rộng tóc đà bạc hơn.
Bác lo nghìn việc giang sơn,
Lo từng tấm áo bát cơm đồng bào;
Nghĩ từ khẩu súng, con dao,
Lại thêm Bác phải nghĩ vào chúng con.
Riêng con lầm lạc tâm hồn,
Người tuy trong Đảng, hồn còn ở xa.
Mỗi người, một lỗi xót xa,
Bốn trăm người, lỗi bao la nặng nề.
Trên đầu tóc Bác sương ghi,
Chắc đôi sợi đã bạc vì chúng con.
– Nghĩ thêm hối hận bồn chồn,
Nhưng lời Bác dạy sắt son vững bền:
“Thoát bùn, nở đoá hoa sen,
Bùn tanh mà vẫn lọc nên hương trời”.
Mắt Cha nghìn thuở sáng tươi
Dìu cho con vượt qua đời tối tăm.
Hôm nay 19 tháng 5,
Lòng con vui sướng như trăm tiếng cười.
Lỗi lầm đã nói được vơi,
Hồn như nở lại dưới trời Chí Minh.
Ngày sinh nhật Bác quang vinh,
Là ngày sinh nhật hồn xanh muôn người.
