Ngữ liệu Đọc hiểu Hoa trái quanh tôi
(…) Vào hạ, sự chuyển dịch của trời đất như chùng lại trên cây cối; vẻ bay bướm xuân thì đã qua đi, thiên nhiên ổn định hẳn trong mầu lục trầm trầm của lá già. Vườn lá không đẹp, dù vậy, nó chưa bao giờ làm cho tôi chán mắt; bởi nó toát ra khí mạnh của nhựa cây, và trong những ổ lá rậm rịt kia, các loại trái đang lớn lên dưới sức nóng hun đúc. Hạ chí trở đi, vườn An Hiên vào mùa quả, khởi đầu là mùa thơm: giống thơm Nguyệt Biều vỏ chín đỏ như lửa cắt ra từng lát tròn to vừa lòng cái đĩa bàn, vàng rệu mầu mật ong, tưởng chừng có cô gái nào đó ở trong cây đã làm sẵn hoàn chỉnh một chiếc bánh kem sinh nhật. Dâu chín vào tháng năm, tháng sáu. Cây dâu Truồi ở vườn bà Lan Hữu rất đẹp, tán lá khum khum úp sát mặt đất kín mít, bên trong rỗng, trái chín vàng hươm từng chuỗi dài đổ úp thành đống quanh gốc cây. Nhìn đống quả đầy ứ như là ai đã hái sẵn đổ ra kia, tôi chợt mỉm cười với một ý nghĩ lạ lùng: giả như đời chẳng còn nhiệm vụ gì, tôi sẽ trải một tấm chiếu nhỏ dưới vòm lá kín đáo kia, nằm đó đọc sách ăn dâu. Suốt mùa hè. Sau vườn, cạnh giếng nước, có một vạt đất trồng mức làm chái cho những loại cây leo: hồ tiêu, thanh long v.v… Cây thanh long đặc sản nổi tiếng vùng Nha Trang, có lẽ là giống cây hiền lành nhất trong vườn: thân nhánh dài ngoằng nằm ún đống trên chạc cây mức trông như một đống dây chão; trồng một lần rồi chẳng bao giờ cần ngó lại, nó sống như một vật bỏ quên sau vườn, đến mùa lại cho con người hoa trái. Cây xấu xí mà hoa đẹp thế, hoàn toàn giống hoa quỳnh, cũng nở và tàn trong một đêm nên nhiều khi muốn ngắm hoa, bà Lan Hữu đã phải thắp đèn ra vườn lúc nửa đêm. Trái Thanh Long màu cánh sen chín vào những ngày nóng nhất của mùa hè, ruột trong như bột lọc, làm mát và khỏe người; ấy là món quà hảo tâm của thiên nhiên dành cho người làm vườn. Cuối hạ, mỗi hoàng hôn, lũ dơi lại xuất hiện, đảo liệng khắp vườn rồi chui vào những vòm lá tối, nơi đó tỏa ra mùi vải chín. Hè năm ngoái, tôi về huyện Nam Thanh, Hải Hưng; miền quê cây trái hào hiệp, mời khách ăn vải thiều không tiếc của, cứ đổ luôn trên mặt bàn thành đống cao như khoai như ngô. Giống trái quý này xưa kia dùng để tiến nạp cho vua ăn, bây giờ chúng tôi được đãi theo lối xả láng, ăn đến no bụng. Giống vải thiều Hưng Yên đưa vào Huế vẫn giữ được phẩm chất của nó, quả lớn hạt nhỏ cùi trắng nõn trông như một miếng mỡ, thơm và ngọt lịm. Vườn An Hiên còn có mấy cây vải Phụng Tiên, giống vải Huế quả lớn hơn quả nhãn một chút, hạt bé bằng hạt tiêu, hương vị không kém vải thiều xứ Bắc. Giống vải này được xếp vào dòng quí tộc, xưa chỉ trồng nơi cung cấm; bà Lan Hữu xin lại từ vườn của một viên thái giám. Đối ứng với mấy cây vải thiều miền Bắc, góc vườn bên kia có hai cây sầu riêng Lái Thiêu; bà Lan Hữu mang về trồng đã hai mươi năm, cách đây vài năm mới cho mùa quả đầu, trái to múi thơm không khác trái vườn trong Nam.
Càng vào thu, khu vườn càng hiện ra trong vẻ đẹp của trái, càng gợi cho người đi dạo vườn cái cảm giác khinh khoái của một phòng trưng bày tranh tĩnh vật. Cam và thanh trà làm khu vườn nặng trĩu xuống khác với dạo đầu mùa hạ; và đến cuối tháng tám, những cây thị nhung chi chít những quả đỏ. Loại thị này, giống như quả táo tây, cũng là một loại cây trái lạ, do mấy ông cố đạo mang đến từ một xứ nhiệt đới xa xôi nào đó. Cuối vụ thu là mùa hái hồng. Mấy cây hồng này già tuổi nhất trong vườn, vốn là quà tặng của cụ Nghè Mai – chắt nội cụ Nguyễn Du – tặng cho chồng bà Lan Hữu ngày mới lập vườn. Hồng Tiên Điền là giống của quê hương Nghệ Tĩnh ngàn vạn trái không có một hạt, trái chín lụn, đài vẫn dính chặt vỏ, không bị tróc mất như các loại hồng thường. Sau mùa trái nó trút hết lá, cây cỗi cành trơ, nhìn cứ tưởng là nó đã chết khô. Qua tiết đông, thoắt cái nó nẩy lộc chi chít, mươi hôm sau lá đã phủ kín cây; lá hồng tròn dày, xanh bóng, nhạy cảm với từng tia nắng, sáng trưng lên trong niềm vui phục sinh của mùa xuân. Tháng hai hồng ra hoa, trong lòng mỗi đóa hoa xanh biếc đã kết một trái non. Từ đó đến lúc chín, trái non rụng dần, rụng như một hành động tự đào thải tàn nhẫn. (…)
(Trích Hoa trái quanh tôi, Hoàng Phủ Ngọc Tường, Tạp chí Sông Hương, số 3 (T.10-1983)
Trả lời câu hỏi Đọc hiểu Hoa trái quanh tôi – Trắc nghiệm
Câu 1. Đối tượng chủ yếu mà đoạn trích đề cập đến là gì?
A. Các loại hoa
B. Các loại trái
C. Các loại cây
D. Các loại hoa trái
Câu 2. Khu vườn An Hiên được tác giả miêu tả chủ yếu qua những mùa nào trong năm?
A. Mùa xuân và mùa hạ
B. Mùa hạ và mùa thu
C. Mùa thu và mùa đông
D. Mùa đông và mùa xuân
Câu 3. Đoạn trích có sử dụng kết hợp các phương thức biểu đạt nào sau đây
A. Tự sự, biểu cảm
B. Tự sự, miêu tả
C. Tự sự, thuyết minh, hành chính công vụ
D. Tự sự, miêu tả, biểu cảm
Câu 4. Những loại trái cây nào được tác giả nói tới trong đoạn trích?
A. Thơm, thanh long, vải, sầu riêng, cam, thanh trà, thị, hồng, mức
B. Thơm, dâu, thanh long, vải, sầu riêng, cam, thanh trà, thị, hồng, hồ tiêu
C. Thơm, dâu, thanh long, vải, sầu riêng, cam, thanh trà, thị, hồng
D. Thơm, dâu, thanh long, vải, nhãn, sầu riêng, cam, thanh trà, thị, hồng
Câu 5. Phát biểu nào sau đây nói về nội dung khái quát của đoạn trích
A. Vẻ đẹp của khu vườn An Hiên
B. Sự đa dạng của các loại cây trong khu vườn An Hiên
C. Đặc điểm của từng loại trái cây trong khu vườn An Hiên
D. Cây trái trong khu vườn An Hiên qua từng mùa
Câu 6. Phát biểu nào sau đây nói lên cảm xúc chủ đạo của đoạn trích?
A. Tình yêu đối với những thứ cây trái mà thiên nhiên ban tặng
B. Lòng biết ơn đối với chủ nhân của khu vườn An Hiên
C. Sự ngỡ ngàng trước vẻ đẹp trù phú và đa dạng của khu vườn
D. Tấm lòng gắn bó đối với khu vườn tươi đẹp
Câu 7. Cái tôi của tác giả được thể hiện như thế nào qua văn bản?
A. Cái tôi tinh tế, uyên bác
B. Cái tôi đa cảm, mơ mộng
C. Cái tôi thông minh, sắc sảo
D. Cái tôi hóm hỉnh, hài hước
Câu 8. Bạn ấn tượng với loại trái cây nào nhất trong khu vườn An Hiên? Lí giải?
Em ấn tượng nhất với giống vải thiều Hưng Yên ở trong khu vườn An Hiên bởi vải thiều dù được đưa vào Huế vẫn giữ được phẩm chất của nó, quả lớn hạt nhỏ cùi trắng nõn trông như một miếng mỡ, thơm và ngọt lịm, những dòng miêu tả ấy đã làm cho em không khỏi muốn nếm thứ thứ quả ngon ngọt ấy một lần, liệu vị của nó có giống được loại vải ở chỗ em sống không.
Câu 9. Nêu chủ đề của văn bản
Chủ đề của văn bản là qua việc miêu tả các loại trái cây qua hai mùa hạ và thu trong khu vườn An Hiên tác giả đã làm ánh lên vẻ đẹp nội bật riêng của từng loài trái cây, một vẻ đẹp trù phú, sinh động, kì diệu của thiên nhiên. Đồng thời, qua đó tác giả cũng muốn cho ta thấy được sự quan sát tinh tế, nhạy cảm và một tấm lòng yêu thiên nhiên tha thiết của tác giả.
Câu 10. Từ nội dung văn bản, bạn có suy nghĩ gì về vai trò của thiên nhiên đối với cuộc sống con người. (Viết khoảng 5 – 7 dòng)
Từ nội dung văn bản, em nhận thấy thiên nhiên có vai trò vô cùng quan trọng đối với cuộc sống con người. Thiên nhiên là môi trường để con người tồn tại, cung cấp các điều kiện, nhu yếu phẩm cần thiết cho sinh hoạt, nhu cầu cá nhân của con người như gỗ, nước, không khí,… Thiên nhiên giúp cân bằng hệ sinh thái, là nơi ta khám phá, lựa chọn làm nơi để nghỉ ngơi, thăm thú, tĩnh dưỡng tinh thần sau những tháng ngày làm việc vất vả, mệt mỏi. Nếu không có thiên nhiên, con người sẽ không bao giờ có thể tồn tại như bây giờ.
Trả lời câu hỏi Đọc hiểu Hoa trái quanh tôi – Tự luận (Đề 1)
Câu 1: Trong đoạn trích loại trái nào chín vào tháng năm, tháng sáu?
– Trong đoạn trích trái dâu chính là loại trái chín vào tháng năm, tháng sáu
Câu 2: Anh/ chị yêu thích chi tiết nào nhất trong đoạn trích trên? Vì sao?
Tôi yêu thích nhất chi tiết: “Sau mùa trái nó trút hết lá, cây cỗi cành trơ, nhìn cứ tưởng là nó đã chết khô. Qua tiết đông, thoắt cái nó nẩy lộc chi chít, mươi hôm sau lá đã phủ kín cây; lá hồng tròn dày, xanh bóng, nhạy cảm với từng tia nắng, sáng trưng lên trong niềm vui phục sinh của mùa xuân.” trong đoạn trích bởi chi tiết này đã đem đến tầng ý nghĩa về quy luật tự nhiên, sự tuần hoàn của các mùa trong năm. Các cây trái sinh sôi, phát triển mỗi khi đến mùa, thời tiết thuận lợi, hay khi thời tiết tiết, khí hậu thay đổi trở nên vô cùng khắc nghiệt thì chúng vẫn mạnh mẽ, sống sót. Với hình ảnh lá hồng trong đoạn trích cũng đã để lại dấu ấn, bài học gửi đến cho người đọc về ý chí, nghị lực bền bỉ và khát vọng vượt qua khó khăn để đến với thành công.
Câu 3: Ngôn ngữ, giọng điệu trong đoạn trích trên như thế nào?
Ngôn ngữ trong đoạn trích thể hiện chân thực, giản dị nhưng cũng vô cùng gần gũi, giúp cho người đọc dễ dàng cảm thụ được nội dung cũng như liên tưởng tới những hình trái ngọt ở vườn An Hiên. Đối với giọng điệu trong bài chính là sự nhẹ nhàng, trìu mến thể hiện lòng trân quý, biết ơn trước vẻ đẹp trù phú, kì diệu của cây trái mà thiên nhiên, tạo hóa đã ban tặng cho con người.
Câu 4: Thông qua đoạn trích trên tác giả gửi gắm thông điệp gì?
Thông qua đoạn trích trên tác giả gửi gắm thông điệp ý nghĩa tới người đọc về vai trò của thiên nhiên đối với cuộc sống của con người cũng như việc con người cần phải yêu thương, trân quý, gìn giữ vẻ đẹp của thiên nhiên và sống chan hòa với nó.
Trả lời câu hỏi Đọc hiểu Hoa trái quanh tôi – Tự luận (Đề 2)
Câu 1. Xác định đối tượng được đề cập đến trong đoạn trích.
– Đối tượng được đề cập đến trong đoạn trích là ác loài trái trong vườn An Hiên vào mùa hạ và thu
Câu 2. Đoạn trích trên sử dụng kết hợp các phương thức biểu đạt nào?
– Đoạn trích trên sử dụng kết hợp các phương thức biểu đạt: miêu tả, biểu cảm, tự sự.
Câu 3. Theo tác giả, mùa hạ là mùa gì của vườn An Hiên?
– Theo tác giả, mùa hạ là mùa quả của vườn An Hiên.
Câu 4. Phân tích tác dụng của nghệ thuật nhân hóa trong câu văn sau: Cây thanh long đặc sản nổi tiếng vùng Nha Trang, có lẽ là giống cây hiền lành nhất trong vườn(…) nó sống như một vật bỏ quên sau vườn đến mùa lại cho con người hoa trái.
– Trong câu văn sử dụng biện pháp nhân hóa: giống cây hiền lành nhất trong vườn(…) nó sống như một vật bỏ quên sau vườn, đến mùa lại cho con người hoa trái. Tác dụng nhằm làm cho câu văn trở nên sinh động, sự vật gọi hình, gợi cảm, gần gũi va có hồn, song điều đó cũng làm nổi bật lên vẻ đẹp thầm lặng, bình dị của trái thanh long.
Câu 5. Qua đoạn trích, anh/chị thấy nhân vật “tôi” là người như thế nào?
– Qua đoạn trích, em thấy nhân vật “tôi” là một người rất yêu hoa trái, thiên nhiên qua việc quan sát tỉ mỉ, cảm nhận tinh tế, có chiều sâu tâm hồn về những loại trái cây trong khu vườn An Hiên.
Câu 6. Nhận xét cái “tôi” trữ tình của tác giả thể hiện qua đoạn trích.
– Cái “tôi” trữ tình của tác giả chính là một cái tôi tài hoa, lịch lãm, giàu tính suy tư, ngôn từ mềm mại, tinh tế kết hợp với trí tưởng tượng phong phú, làm cho cả khu vườn trái cập ngập tràn màu sắc, sinh động.
Câu 7. Câu văn tả vườn An Hiên vào mùa hạ: “Vườn lá không đẹp, dù vậy, nó chưa bao giờ làm cho tôi chán mắt; bởi nó toát ra khí mạnh của nhựa cây, và trong những ổ lá rậm rịt kia, các loại trái đang lớn lên dưới sức nóng hun đúc” để lại cho anh/ chị những suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa hoàn cảnh sống và phẩm chất con người?
Câu văn tả về mùa hạ ở vườn An Hiên đã cho em cảm nhận được mối quan hệ giữa hoàn cảnh sống và phẩm chất con người. Khi mà sống ở trong hoàn cảnh khắc nghiệt, chịu nhiều khó khăn thì điều đó cũng tạo nên phẩm chất cao đẹp ở trong con người, ý chí, nghị lực. Chỉ khi vượt qua được nghịch cảnh thì conn người sẽ thêm được năng lực, những kĩ năng giúp ích trong cuộc sống. Qua đó mà ta nhận ra được hoàn cảnh sống cũng có vai trò tác động rất lớn giúp ta hoàn thiện được bản thân mình hơn, với những lớp trang bị đầy đủ, kiên cố, sẵn sàng đương đầu với thử thách trông gai phía trước.
Câu 8.Viết đoạn văn 5-7 câu nêu cảm nhận của anh/ chị về trái thanh long được miêu tả đến trong đoạn trích.
Học sinh có thể trình bày quan điểm của riêng mình về trái thanh long dựa trên những gợi ý sau:
– Thanh long là một loài cây có khả năng sinh tồn mạnh mẽ “trồng một lần rồi chẳng bao giờ cần ngó lại, nó sống như một vật bỏ quên sau vườn, đến mùa lại cho con người hoa trái”
– Là loài cây tuy có vẻ ngoài không xinh đẹp, cao lớn nhưng lại sở hữu hoa đẹp cùng với trái ngon “Cây xấu xí mà hoa đẹp thế”
– Chúng sống thầm lặng, không huênh hoang, đem đến cho con người những lợi ích to lớn “ruột trong như bột lọc, làm mát và khỏe người; ấy là món quà hảo tâm của thiên nhiên dành cho người làm vườn.”
-> Chỉ với những từ ngữ miêu tả trái cây thanh long tưởng chừng giản đơn, thân thuộc mà tác giả đã để lại cho người đọc những giá trị và nhiều suy ngẫm về cách sống.
