Hướng dẫn tìm hiểu Văn bản Cốm vòng Ngữ Văn 7 Chân trời sáng tạo về hoàn cảnh sáng tác, tóm tắt, nội dung, nghệ thuật, sơ đồ tư duy.
1. Tác giả Vũ Bằng
– Tìm hiểu tác giả Vũ Bằng
2. Xuất xứ
– Thuộc chương 8 trong Miếng ngon Hà Nội (1952)
– Vài nét về tác phẩm Miếng ngon Hà Nội: là một tác phẩm bút ký tập trung giới thiệu mười lăm món ăn đặc sản của Hà Nội cũng như cảm nhận, tâm tình và kỷ niệm của tác giả với Hà Nội thông qua các món ăn.
3. Tóm tắt
Nơi sản xuất ra cốm được biết là thôn Vòng Hậu và Vòng Sở tại Làng Vòng, nơi đây đã đóng góp một phần lớn để tạo nên thương hiệu cho cốm Việt Nam. Sau khi lúa được ngắt ở cánh đồng về, phải tuốt cho những hạt thóc tơi ra. Tiếp theo cần đến sự khéo léo của những người đàn bà làng Vòng để đảo cốm, đồng thời ở cả việc giã cốm cũng phải đều tay. Cho đến khi hoàn thành sản phẩm, đòi hỏi người thưởng thức phải là người tinh tế.
4. Giá trị nội dung, nghệ thuật
- Giá trị nội dung của văn bản Cốm vòng
Qua văn bản, ta thấy tâm hồn của nhà thơ Vũ Bằng là một tâm hồn tinh tế, bay bổng, thiết tha, ông có một tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước sâu sắc, sự trân trọng và nâng niu món ăn dân dã, bình dị của người dân Việt Nam
- Giá trị nghệ thuật của văn bản Cốm vòng
– Ngôn ngữ giàu cảm xúc
– Lối viết hấp dẫn, thú vị
– Cách triển khai ý kiến, lí lẽ mạch lạc, rõ ràng
5. Soạn bài Cốm vòng Ngữ Văn 7 Chân trời sáng tạo
1. Chuẩn bị đọc
Câu 1 (trang 78 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Em đã từng ăn cốm chưa? Hãy chia sẻ cảm nhận của em về mùi vị của cốm.
Trả lời:
Em đã từng ăn cốm mùi vị của cốm rất dẻo, ăn có vị ngọt nhẹ và mùi thơm đặc trưng của lúa mới. Cảm giác khi nhai cốm như là một hòa quyện của hương vị truyền thống và hương thơm tinh tế.
Câu 2 (trang 78 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Dựa vào nhan đề, em hãy dự đoán nội dung văn bản?
Trả lời:
Dựa vào nhan đề, em dự đoán nội dung văn bản sẽ giới thiệu về cốm làng Vòng và có thể mô tả về quá trình làm cốm, nguồn nguyên liệu và giá trị truyền thống của loại thực phẩm này.
2. Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1 (trang 80 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Tìm những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả trong các đoạn văn sau:
“Vì thế, ăn miếng cốm cho ra miếng cốm, người ta cũng cần phải tỏ ra một chút gì thanh lịch, cao quý; phải biết tiếc từng hạt rơi, hạt vãi và nhất là phải ăn từng chút một, lấy ngón tay nhón lấy từng chút một, chứ không được phũ phàng.
Ta vừa nhai nhỏ nhẹ, vừa ngẫm nghĩ đến tính chất thơm của cốm thoang thoảng mùi lúa đòng đòng, tính chất ngọt của cốm phiêu phiêu như khí trời trong sạch và ta sẽ thấy rằng ăn một miếng cốm vào miệng là ta nuốt cả hương thơm của những cánh đồng quê của cha ông ta vào lòng. Dịu dàng biết chừng nào! Mà cảm khái nhường bao!
Đó là tình cảm, cảm xúc như thế nào?
Trả lời:
– Từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả trong đoạn văn là sự thanh lịch, cao quý, lòng trân trọng từng hạt cốm và cách ăn cốm một cách tôn trọng, nhẹ nhàng.
=>> Đó là những tình cảm trân trọng, nâng niu với món quà quý giá của đồng quê ban tặng.
Câu 2 (trang 81 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Tìm một số chi tiết thể hiện sự hòa quyện giữa cảm xúc, suy nghĩ của tác giả với vẻ đẹp của thiên nhiên, tạo vật trong văn bản và nêu tác dụng của chúng.
Trả lời:
Những chi tiết như “mùi lúa đòng đòng,” “hương thơm của những cánh đồng quê của ông cha ta”, thể hiện sự hòa quyện giữa cảm xúc và suy nghĩ của tác giả với vẻ đẹp của thiên nhiên và những sự vật xuất hiện trong văn bản.
Giúp nhấn mạnh sự sinh động và gần gũi với người đọc, đồng thời truyền tải suy nghĩ và cảm xúc của tác giả.
Câu 3 (trang 81 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Đọc văn bản, em cảm nhận được điều gì về tâm hồn của nhà văn Vũ Bằng?
Trả lời:
Tâm hồn của nhà văn Vũ Bằng được thể hiện qua sự nhẹ nhàng, tinh tế, yêu thiên nhiên và trân trọng những giá trị truyền thống. Ông thể hiện lòng kính trọng đối với tự nhiên và tình cảm sâu sắc với quê hương, đồng thời tôn trọng những giá trị văn hóa dân tộc.
Câu 4 (trang 81 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Xác định chủ đề của văn bản. Dựa vào đâu mà em xác định như vậy?
Trả lời:
Chủ đề của văn bản là “Quà tặng thiên nhiên.” Em xác định như vậy dựa vào nội dung của văn bản, trong đó tác giả mô tả về cốm như một món quà quý giá, tinh túy của thiên nhiên.
Câu 5 (trang 81 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Em hãy chỉ ra một số đặc điểm của tuỳ bút được thể hiện qua văn bản.
Trả lời:
Nét nổi bật của tuỳ bút là sự chú trọng vào việc ghi chép những con người và sự kiện cụ thể có thực, đồng thời tác giả cũng đặt nhiều tâm huyết vào việc bộc lộ cảm xúc, suy tư và nhận thức về con người và cuộc sống hiện tại. Sự bình dị, gần gũi và chân thực của tuỳ bút giúp tạo ra một bức tranh sống động và đầy cảm xúc về văn hóa, đời sống của cộng đồng.
Câu 6 (trang 81 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
“Ờ mà thật vậy, sao cứ phải là lá sen mới gói được cốm? Mà sao cứ phải là rơm tươi của cây lúa mới đem buộc được gói cốm?” Hãy viết từ 3-5 câu trình bày cách lí giải của em về câu nói trên.
Trả lời:
Em thấy tình cảm của tác giả qua câu nói “Ờ mà thật vậy, sao cứ phải là lá sen mới gói được cốm? Mà sao cứ phải là rơm tươi của cây lúa mới đem buộc được gói cốm?” là sự trân trọng đối với nguyên liệu truyền thống được sử dụng để gói cốm. Tác giả có thể lý giải rằng việc chọn lá sen mới để gói cốm không chỉ mang lại hương vị đặc trưng và mùi thơm quen thuộc mà còn là sự kết nối với truyền thống và văn hóa của làng quê. Nguyên liệu tự nhiên này không chỉ là cách để bảo quản cốm mà còn là cách để tôn vinh vẻ đẹp và hương vị truyền thống của món ăn dân tộc.
6. Sơ đồ tư duy bài Cốm vòng Ngữ Văn 7 Chân trời sáng tạo
