Hướng dẫn tìm hiểu Văn bản Em bé thông minh – nhân vật kết tinh trí tuệ dân gian Ngữ Văn 7 Chân trời sáng tạo về hoàn cảnh sáng tác, tóm tắt, nội dung, nghệ thuật, sơ đồ tư duy.
1. Tác giả Trần Thị An
– Tìm hiểu tác giả Trần Thị An
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác
– Văn bản Em bé thông minh – nhân vật kết tinh trí tuệ dân gian được in trong Giảng văn văn học Việt Nam Trung học Cơ sở, năm 2014
3. Bố cục bài Em bé thông minh – nhân vật kết tinh trí tuệ dân gian:
Em bé thông minh – nhân vật kết tinh trí tuệ dân gian có bố cục gồm 3 phần:
– Phần 1: Từ đầu đến “đề cao trí tuệ của nhân dân”: Mở bài giới thiệu ý kiến của tác giả: Nhân vật em bé trong truyện Em bé thông minh đã đề cao trí tuệ của nhân dân qua bốn lần thử thách.
– Phần 2: Tiếp đến “sứ giả láng giềng”: Phân tích sự thông minh của em bé khi vượt qua bốn lần thử thách
– Phần 3: Còn lại: Kết luận của tác giả
4. Tóm tắt
Câu chuyện em bé thông minh – nhân vật kết tinh trí tuệ dân gian kể về quá trình vượt qua những thử thách đầy thông minh của cậu bé. Lần thứ nhất cậu trả lời câu đó do sứ giả nhà vua đặt ra. Lần thứ hai và thứ ba những thử thách khó nhằn của nhà vua đặt ra đã được cậu bé xử lí tài tình, vì vậy nhà vua đã tin tưởng cậu bé. Lần cuối cùng câu đố của sứ giả nước láng giềng đặt ra cũng được cậu trả lời một cách nhanh chóng, dù cho tất cả triều thần đều tỏ ra vô cùng khó khăn đối với câu hỏi này. Qua những năng lực và sự thông minh đó, cậu đã được phong làm trạng nguyên trẻ nhất của nước ta.
5. Giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật:
- Giá trị nội dung
– Văn bản nghị luận: Em bé thông minh – nhân vật kết tinh trí tuệ dân gian đã chứng minh cho ý kiến của tác giả: Nhân vật em bé trong truyện Em bé thông minh đã đề cao trí tuệ của nhân dân qua bốn lần thử thách. Qua đó, tác giả cũng bày tỏ mong muốn những người bình dân có trí tuệ như vậy cần phải được sống một cuộc sống hạnh phúc, ấm no hơn.
- Giá trị nghệ thuật:
– Dẫn chứng, lí lẽ, lập luận logic, chặt chẽ, sắc bén
6. Soạn bài Em bé thông minh – nhân vật kết tinh trí tuệ dân gian Ngữ Văn 7 Chân trời sáng tạo
1. Chuẩn bị đọc
Câu 1 (trang 56 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Em có suy nghĩ gì về các thử thách với nhân vật em bé trong truyện Em bé thông minh?
Trả lời:
Các thử thách với nhân vật em bé trong truyện Em bé thông minh là những cơ hội để thể hiện bản chất thông minh và sáng tạo của em bé.
Những thách thức này không chỉ đòi hỏi sự linh hoạt trong tư duy mà còn là cơ hội để nhân vật thể hiện sự nhạy bén trong việc sử dụng ngôn ngữ và giải quyết tình huống khó khăn.
2. Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Em hãy xác định ý kiến lớn, ý kiến nhỏ của văn bản dựa theo sơ đồ sau:
Trả lời:
Ý kiến lớn (Về nhân vật em bé thông minh): Đề cao trí tuệ của nhân dân.
Ý kiến nhỏ 1: Thách thức đầu tiên nhấn mạnh sự thông minh trong ứng xử, tập trung vào sự sắc sảo và lanh lẹ của ngôn ngữ.
Ý kiến nhỏ 2: Thách thức hai và ba khẳng định sự lanh lẹ, thích ứng nhanh của trí tuệ dân gian.
Ý kiến nhỏ 3: Thử thách thứ tư nâng tầm và nhấn mạnh trí tuệ dân gian.
Câu 2 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Văn bản được viết ra nhằm mục đích gì? Xác định nội dung chính của văn bản.
Trả lời:
Văn bản được viết ra với mục đích phân tích câu chuyện “Em bé thông minh”, đưa ra đánh giá và góc nhìn về nhân vật qua đó thể hiện sự đề cao trí tuệ và tư duy của nhân dân.
– Nội dung chính: Ca ngợi sự thông minh, khả năng ứng biến nhanh nhạy của trí tuệ nhân dân bằng 4 thử thách.
Câu 3 (trang 58 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Chỉ ra các câu văn thể hiện ý kiến nhỏ, lí lẽ, bằng chứng trong đoạn văn sau:
Thông qua thử thách đầu tiên (gắn với câu hỏi thứ nhất), tác giả dân gian đề cao sự thông minh trong ứng xử, mà chủ yếu là một phản xạ ngôn ngữ lanh lẹ và sắc sảo. Thử thách đầu tiên là một tình huống thử thách tư duy và việc sử dụng ngôn ngữ. Trước câu hỏi khó, em bé đã đáp trả lại bằng việc ra lại câu hỏi cho người đố, để chỉ ra rằng, đây là một câu hỏi không thể có câu trả lời.
Trả lời:
Câu văn thể hiện ý kiến nhỏ, lí lẽ, bằng chứng là:
Thông qua thử thách đầu tiên (gắn với câu hỏi thứ nhất), tác giả dân gian đề cao sự thông minh trong ứng xử, mà chủ yếu là một phản xạ ngôn ngữ lanh lẹ và sắc sảo.
Câu 4 (trang 59 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Nhận xét về cách triển khai lí lẽ, bằng chứng trong đoạn ba. Cách triển khai lí lẽ và bằng chứng ấy có tác dụng gì trong việc thực hiện mục đích của văn bản?
Trả lời:
Cách triển khai lí lẽ, bằng chứng trong đoạn 3 là chặt chẽ và logic. Nó có tác dụng bổ sung cho luận điểm chính của văn bản, giúp độc giả hiểu rõ hơn về sự đề cao trí tuệ dân gian và tầm quan trọng của nó.
Câu 5 (trang 59 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Em hãy chỉ ra các đặc điểm của văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học trong văn bản Em bé thông minh – Nhân vật kết tinh trí tuệ dân gian dựa vào bảng sau (làm vào vở).
Trả lời:
Câu 6 (trang 59 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Em hãy viết một đoạn văn (khoảng 150 từ) trình bày ý kiến của mình về nhân vật em bé thông minh trong truyện Em bé thông minh. Trong bài viết, em cần thể hiện ý kiến lớn và ít nhất một ý kiến nhỏ.
Trả lời:
Nhân vật em bé thông minh trong truyện Em bé thông minh là một biểu tượng của sự thông minh và sáng tạo. Ông ta không chỉ là một đứa trẻ thông thường, mà còn là nguồn cảm hứng cho những người xung quanh. Điều thu hút nhất là khả năng giải quyết vấn đề của em bé, đặt ra những câu hỏi khó khăn và đồng thời tìm kiếm câu trả lời một cách sáng tạo. Đặc biệt trong thử thách đầu tiên, em bé không chỉ thể hiện sự nhạy bén trong việc sử dụng ngôn ngữ mà còn chứng minh sự tư duy logic và linh hoạt trong giải quyết vấn đề. Điều này làm nổi bật tầm quan trọng của trí tuệ dân gian trong cuộc sống hàng ngày và khẳng định rằng sự sáng tạo khô giới hạn tuổi tác.
7. Sơ đồ tư duy
