Hướng dẫn tìm hiểu Văn bản Những cái nhìn hạn hẹp Ngữ Văn 7 Chân trời sáng tạo về hoàn cảnh sáng tác, tóm tắt, nội dung, nghệ thuật, sơ đồ tư duy.
1. Tác giả
- Tác giả dân gian
2. Xuất xứ
– In trong Tổng hợp văn học dân gian người Việt, tập 10, Truyện ngụ ngôn, Nguyễn Xuân Kính (Chủ biên), NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2003
3. Bố cục Những cái nhìn hạn hẹp
Văn bản Những cái nhìn hạn hẹp được chia thành 2 phần:
– Phần 1 (từ đầu đến “con trâu đi qua dẫm bẹp”): Truyện Ếch ngồi đáy giếng
– Phần 2 (còn lại): Truyện Thầy bói xem voi
4. Giá trị nội dung, nghệ thuật
- Giá trị nội dung của văn bản Những cái nhìn hạn hẹp
– Truyện Ếch ngồi đáy giếng: Phê phán cách nhìn thế giới hạn hẹp của ếch, chỉ vì huênh hoang, kiêu ngạo nên phải chịu kết cục bi thảm
– Truyện Thầy bói xem voi: Từ câu chuyện chế giễu cách xem và phán về voi của năm ông thầy bói, truyện khuyên người ta: muốn hiểu biết sự vật, sự việc phải xem xét chúng một cách toàn diện
- Giá trị nghệ thuật của văn bản Những cái nhìn hạn hẹp
– Ngôn từ bình dị, gần gũi
– Lối viết hấp dẫn, thú vị.
5. Soạn bài Những cái nhìn hạn hẹp Ngữ văn 7 Chân trời sáng tạo
a. Chuẩn bị đọc
Câu 1 (trang 33 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Em hãy chia sẻ với bạn về những điều em quan sát được khi nhìn bầu trời từ những vị trí khác nhau.
Trả lời
Khi em quan sát bầu trời từ những vị trí khác nhau, em nhận thấy rằng bầu trời mang đến những trải nghiệm thú vị và đa dạng. Nếu nhìn từ dưới lên bầu trời trông cao vút, mây trôi qua như những tà áo lụa. Ngoài ra em còn nhìn thấy những sự vật trên bầu trời như: Mặt trời, gió,..
Câu 2 (trang 33 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Qua phim ảnh, sách vở, em biết những gì, hoặc hình dung thế nào về các ông thầy bói ngày xưa?
Trả lời
Dựa vào phim ảnh và sách vở, em hình dung về các ông thầy bói ngày xưa như những nhà nghiên cứu tâm linh, sở hữu vẻ huyền bí và sâu sắc. Họ diện trang phục truyền thống như áo dài màu đen và đôi kính tăm. Trên tay, họ cầm những công cụ như đồng xu, mảnh giấy hay cuốn sách cổ. Hành nghề của họ thường liên quan đến việc giải quẻ và bói toán
b. Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1 (trang 35 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Tóm tắt nội dung câu chuyện và xác định đề tài của hai văn bản trên.
Trả lời:
Nội dung câu chuyện:
Ếch ngồi đáy giếng: Một con ếch sống trong giếng đã lâu ngày. Ếch ta nghĩ mình là chúa tể, còn bầu trời chỉ là chiếc vung. Đến khi mưa to nước dâng lên, ếch ra khỏi giếng, đi lại nghênh ngang, không để ý đến xung quanh, nên bị một trâu đi qua dẫm bẹp.
Thầy bói xem voi: Năm ông thầy bói mù góp tiền biếu người quản tượng để cho xem con voi có hình thù thế nào. Mỗi ông sờ một bộ phận của con voi. Ông sờ vòi bảo con voi sun sun như con đỉa; ông sờ ngà bảo con voi chần chẫn như cái đòn càn; ông sờ tai bảo con voi như cái quạt thóc; ông sờ chân nói con voi như cột đình; ông sờ đuôi lại bảo con voi tun tủn như cái chổi sể cùn. Năm ông cãi nhau rồi đánh nhau toác đầu chảy máu.
Đề tài:
Ếch ngồi đáy giếng: Phê phán thói huênh hoang, kiêu ngạo, tầm hiểu biết hạn hẹp, không coi ai ra gì. Bài học về tính khiêm nhường, khôngđược chủ quan và luôn luôn phải tìm tòi, học hỏi, mở rộng tầm hiểu biết.
Thầy bói xem voi: Phải biết nhìn sự vật dưới cái nhìn khách quan, toàn diện nhất; không nên đánh mọi việc với cái nhìn phiến diện, một chiều.
=>> Nói lên cách ứng xử hạn hẹp của cuộc sống
Câu 2 (trang 35 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Để thể hiện những hành động sai lầm của một nhân vật nào đó, tác giả truyện ngụ ngôn thường đặt nhân vật ấy trước một tình huống có nhiều nguy cơ phạm sai lầm. Tình huống đó trong văn bản Ếch ngồi đáy giếng, Thầy bói xem voi là gì?
Trả lời:
Tình huống đó trong văn bản:
Ếch ngồi đáy giếng: Một con ếch trong giếng có tính nghênh ngang, coi trời bằng vung. Vào một ngày, ếch ra khỏi giếng thì vô tình bị con trâu đi ngang qua dẫm bẹp.
Thầy bói xem voi: Năm ông thầy bói mù góp tiền cho người quản tượng để xem thử con voi có hình thù như thế nào. Mỗi người sờ một bộ phận khác nhau, mỗi người một ý không ai nhường ai đánh nhau toác đầu chảy máu.
Câu 3 (trang 36 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Nêu ấn tượng của em về nhân vật con ếch (Ếch ngồi đáy giếng), năm ông thầy bói (Thầy bói xem voi). Các nhân vật này thể hiện những đặc điểm gì của nhân vật trong truyện ngụ ngôn?
Trả lời:
Ếch ngồi đáy giếng: là một con vật nhỏ bé có thói kiêu căng, ngạo mạn, kiến thức nông cạn, tầm nhìn hạn hẹp, thiếu hiểu biết, suy nghĩ nông nổi.
Thầy bói xem voi: Là những người bị mù, rảnh rỗi, không có việc gì làm, thiếu sự hiểu biết, bảo thủ, cho mình là đúng, không tôn trọng ý kiến người khác, không biết lắng nghe.
– Các nhân vật này thể hiện những đặc điểm của nhân vật trong truyện ngụ ngôn là:
+ Nhân vật trong truyện ngụ ngôn thường là loài vật hoặc con người.
+ Các nhân vật thường không có tên riêng mà sẽ được gọi bằng các danh từ như: con ếch, cua, ốc, thầy bói,…
+ Các nhân vật không được miêu tả chi tiết về ngoại hình.
+ Mượn các nhân vật trong truyện ngụ ngôn để nêu lên một bài học về cách ứng xử hoặc vấn đề đạo đức của con người.
Câu 4 (trang 36 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Em rút ra được những bài học gì từ các truyện Ếch ngồi đáy giếng, Thầy bói xem voi?
Trả lời:
*Bài học từ truyện Ếch ngồi đáy giếng:
– Sự quan trọng của hoàn cảnh sống sẽ tác động đến suy nghĩ, lối sống của mỗi người.
– Phê phán những người có thái độ cao ngạo, coi thường người khác, chủ quan, suy nghĩ thiếu hiểu biết, nông cạn,…
– Mỗi người cần biết khiêm tốn, không được chủ quan, huênh hoang, coi mình là nhất.
– Ở trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng cần có sự thích nghi, luôn luôn tìm tòi, học hỏi và mở rộng tầm hiểu biết của bản thân.
*Bài học từ truyện Thầy bói xem voi:
– Cách nhìn nhận, đánh giá sự việc trong cuộc sống.
– Phải biết nhìn sự vật dưới cái nhìn khách quan, toàn diện nhất; không nên đánh mọi việc với cái nhìn phiến diện, một chiều.
– Phải có sự thấu hiểu, tôn trọng, lắng nghe ý kiến của người khác.
=>> Từ các truyện Ếch ngồi đáy giếng, Thầy bói xem voi em rút ra được bài học: Cần mở rộng tầm hiểu biết của mình, không được chủ quan mà nên khiêm tốn học hỏi.
Câu 5 (trang 36 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
Theo em, cách đọc hiểu một truyện ngụ ngôn và đọc hiểu một truyện cổ tích có gì khác nhau?
Trả lời:
– Cách đọc hiểu một truyện ngụ ngôn hoặc một truyện cổ tích thường dựa vào đặc trưng từng thể loại.
– Đọc truyện ngụ ngôn cần có cái nhìn hài hước và thấy những bài học đằng sau các tình huống bất thường mà truyện xây dựng.
Câu 6 trang 36 SGK Ngữ văn 7 Tập 1:
Chọn một trong hai bài tập sau:
Sưu tầm một số văn bản truyện ngụ ngôn và tranh ảnh, phim hoạt hình minh họa các truyện ngụ ngôn ấy (nếu có)
Thể hiện cảm nhận của mình về một trong các truyện ngụ ngôn (đã học, đã đọc) bằng cách ghi nhật ký đọc truyện, vẽ tranh minh họa,…
Trả lời:
Rùa và thỏ là một trong những truyện ngụ ngôn nổi tiếng. Câu chuyện mang lại nhiều bài học quý giá về lòng kiên nhẫn, sự cần cù và sự nhẫn nại. Bằng cách nào đó, em cảm thấy giá trong câu chuyện là vô cùng thực tế trong cuộc sống. Nhìn vào cuộc đua giữa rùa và thỏ, em thấy rõ sự không công bằng ban đầu, khi thỏ vốn nhanh nhẹn hơn. Tuy nhiên, rùa đã chứng minh rằng sự kiên trì và nỗ lực đã vượt qua sự nhanh nhẹn của Thỏ. Truyện làm cho em nhớ đến tầm quan trọng của sự kiên trì và lòng tin vào bản thân. Cuộc đua giữa rùa và thỏ không chỉ là cuộc đua về tốc độ mà còn là cuộc đua về lòng bền bỉ, kiên nhẫn và nhất quán trong hành động.
6. Sơ đồ tư duy bài Những cái nhìn hạn hẹp
Sơ đồ tư duy Ếch ngồi đáy giếng
Sơ đồ tư duy Thầy bói xem voi
