Đề bài: Vẻ đẹp của thiên nhiên và con người trong đoạn trích “Cảnh ngày xuân” (Trích “Truyện Kiều” của Nguyễn Du).
Bài làm
1. Mở bài
– Giới thiệu được vấn đề nghị luận: Vẻ đẹp của thiên nhiên và con người trong trích đoạn “Cảnh ngày xuân”.
– Khái quát chung về tác giả, tác phẩm, đoạn trích. Nhấn mạnh: đoạn trích để thể hiện được tài năng bậc thầy của Nguyễn Du trong việc khắc họa vẻ đẹp của thiên nhiên và con người trong bức tranh mùa xuân. Một bức tranh tươi đẹp, trong sáng, sống động chan hòa giữa cảnh và người.
2. Thân bài
Phân tích vẻ đẹp của thiên nhiên và con người trong đoạn trích:
– Vẻ đẹp thiên nhiên: Thiên nhiên mùa xuân được miêu tả trong sự vận động của thời gian. Lúc đầu là cảnh thiên nhiên tươi đẹp, mới mẻ, trong sáng, tinh khôi, có hồn, tràn đầy sức sống và rất yên bình với những hình ảnh, đường nét, màu sắc đặc trưng của mùa xuân (Phân tích cảnh thiên nhiên trong 4 câu đầu qua bút pháp gợi tả khéo léo, sáng tạo của Nguyễn Du). Kết thúc là cảnh thiên nhiên buổi chiều tà (lúc hội đã tan) nhỏ xinh, nên thơ, vắng lặng, đượm buồn (phân tích cảnh thiên nhiên trong 6 câu cuối qua bút pháp miêu tả đầy khéo léo, qua hệ thống từ láy giàu sức gợi hình, gợi cảm của Nguyễn Du.)
– Vẻ đẹp của con người: Hình ảnh con người có khi được miêu tả gián tiếp qua bức tranh thiên nhiên (4 câu đầu), có khi được miêu tả trực tiếp trong bức tranh lễ hội (8 câu giữa), trong bức tranh chiều tà (6 câu cuối). Ở mỗi một khoảnh khắc, con người lại hiện lên với những vẻ đẹp riêng. Đó là là tình yêu thiên nhiên, sự say mê trước vẻ đẹp của mùa xuân (6 câu đầu). Đó là sự háo hức, say mê, trẻ trung, duyên dáng, tươi vui, yêu đời của những chàng trai cô gái trong lễ hội mùa xuân. Đó là sự trân trọng nâng niu một nét đẹp của văn hóa truyền thống thể hiện đạo lí “Uống nước nhớ nguồn”. Con người vừa đi lễ vừa đi hội, vừa tìm về quá khứ tri ân, vừa tìm đến sợi hồng tương lai. Quá khứ và hiện tại giao hòa khiến cho bức tranh xuân và cảnh ngày hội càng thêm tưng bừng, náo nức (phân tích 8 câu tiếp). Đó là sự bâng khuâng, lưu luyến, say mê khi phải chia tay với lễ hội mùa xuân. (1,0 đ)
– Thiên nhiên và con người trong bức tranh mùa xuân có mối quan hệ tương hợp. Cảnh trong trẻo, đầy sức sống tương hợp với không khí nô nức, trẻ trung, đầy màu sắc, náo nhiệt của lễ hội. Cảnh làm nền cho người. Người là biểu hiện đẹp đẽ nhất, gợi cảm nhất của cảnh xuân. Đặc biệt ở 6 câu cuối, không thể tách biệt rõ đâu là cảnh, đâu là người vì giữa người và cảnh có sự đồng điệu gần như tuyệt đối qua bút pháp tả cảnh ngụ tình khéo léo của Nguyễn Du. (0,75 đ)
– Đánh giá tài năng và tấm lòng của Nguyễn Du qua bức tranh “Cảnh ngày xuân”: Đoạn trích không chỉ cho thấy tài năng nghệ thuật bậc thầy của nhà thơ trong nghệ thuật tả cảnh thiên nhiên, cảnh sinh hoạt, miêu tả tâm trạng, sử dụng ngôn ngữ …mà còn cho thấy tấm lòng yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, yêu con người, yêu nét đẹp văn hóa truyền thống. “Cái tài” và “cái tâm” ấy chính là yếu tố cốt lõi làm nên giá trị của đoạn trích nói riêng, của “Truyện Kiều” nói chung.
3. Kết bài
Khái quát và khẳng định vấn đề.
>>> Tham khảo: Phân tích vẻ đẹp nghệ thuật của truyện ngắn Chữ người tử tù
