Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) nhận xét ngắn gọn về cái tôi trữ tình của tác giả được thể hiện ở văn bản trích trong Sử thi buồn:
[…]
Sông Hương rất nhạy cảm với ánh nắng, nó thay màu nhiều lần trong một ngày như hoa phù dung và nhiều khi màu nước không biết từ đâu mà có, không giống với màu trời. Đó là một nét động trong cái tĩnh của thành phố, khiến cho dòng sông gây ấn tượng mạnh với ai từng đánh bạn với nó; người ta giữ những kỷ niệm màu sắc khác nhau về nó, giống như về màu áo của người bạn gái yêu mến của mình. Sông vẫn thường xanh, nhưng chính màu xanh trở mình sau cơn lũ mới lạ lùng: nắng vàng lạnh, và dòng sông vừa xanh trở lại hôm qua, màu lục non trẻ trung đến chạnh lòng, như một tình cảm nào thiết tha khôn nguôi trong đời. Cuối hè, Huế thường có những buổi chiều tím, tím cầu, tím áo, cả ly rượu đang uống trên môi cũng chuyển thành mầu tím; và sông Hương trở thành dòng sông tím sẫm hoang đường như trong tranh siêu thực. Trần Dần từ Hà Nội về chơi Huế, ngày nào cũng ra bờ sông ngồi nhìn chiều tím; lần ấy không nén được lòng, nhà thơ đứng dậy một mình vỗ tay hoan hô dòng sông. Từ đó trong ngôn ngữ của… Trần Dần mọc thêm một từ mới, gọi Huế là “nhân loại tím”. Trong ngôn ngữ thường ngày, ý niệm “màu tím Huế” có nguồn gốc thiên nhiên rất rõ: đủ độ nồng nhưng màu vẫn ửng sáng, nó không gợi nỗi buồn theo kiểu hoa păng-xê mà là niềm vui nhẹ của những bông cỏ mùa xuân. Nó mang dấu hiệu của một nội tâm trong sáng, giàu có nhưng gìn giữ để không bộc lộ nhiều ra bên ngoài; vì thế với người phụ nữ Huế, mầu tím ấy vừa là mầu áo, vừa là đức hạnh.
[…]
Sương mù là một nét phong vận riêng của sông Hương, xuất hiện khoảng cuối năm đến đầu hạ, vào tinh mơ, cuối chiều và những đêm trăng lạnh; cũng nhiều khi ghé lại bất ngờ như một gã lãng du. Nhiều tháng dài thành phố xưa hư ảo trong sương; dòng sông mịt mùng trôi trong cơn mê dài, chỉ còn những ánh lửa thuyền chài lay động ý thức giữa cõi thực và cõi mộng. Người ta ngồi nói chuyện với nhau trong khoang thuyền chỉ lờ mờ nhìn thấy mặt nhau qua màn sương, trong khi bên ngoài những nét cong mềm của cầu Trường Tiền, những mái lầu đội nón của hoàng thành và những cây bàng, cây bồ đề trụi hết lá hai bên sông đều nhạt nhòa đi thành những nét xuất thần trên một bức tranh lụa cổ. Mùa này, những thiếu nữ Huế thường đi ra ngoài với áo trắng dài, nhìn cứ như những dáng người từ sương mù sinh ra. Dù đi xa hoặc phải thay đổi lối sống, họ vẫn giữ mãi mầu áo ấy như kỷ niệm của tình yêu trinh bạch, và những tháng năm âm ỷ mộng đầy trời. Những tháng sương mù đã đưa Huế quay lại với linh hồn một cố đô sâu thẳm trong thời gian; và dù qua bao nhiêu thành phố trên thế giới, người ta vẫn giữ về Huế một ấn tượng riêng của tâm hồn mình, như trong một câu phương ngôn Nhật Bản: “đừng quấy động những gì đã yên tĩnh”.
(Trích Sử thi buồn, Hoàng Phủ Ngọc Tường, in trong Hoàng Phủ Ngọc Tường tuyển tập, Nxb Trẻ, Tp.HCM, 2022)
Gợi ý
– Đó là một cái tôi tinh tế, tài hoa: tác giả đã quan sát, cảm nhận sông Hương bằng một con mắt tinh tưởng, thấu suốt, và miêu tả những cảm nhận cảu mình bằng những ngôn từ chính xác, đẹp đẽ, giàu sức gợi.
– Đó là một cái tôi uyên bác: có kiến thức rộng, có sự am hiểu sâu sắc về sông Hương nói riêng và thiên nhiên, con người xứ Huế nói chung.
– Đó là cái tôi giàu tình cảm: qua bài tùy bút, ta thấy được tình yêu sâu nặng, thiết tha mà tác giả dành cho sông Hương, dành cho xứ Huế.
Bài mẫu
Đại thi hào người Nga Puskin từng nói rằng: “Linh hồn là ấn tượng của một tác phẩm. Cây cỏ sống được là nhờ ánh sáng, chim muông sống được là nhờ tiếng ca, một tác phẩm sống được là nhờ tiếng lòng của người cầm bút”. Đến với văn bản được trích trong “Sử thi buồn” của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường ta thấy được cái tôi trữ tình đầy lãng mạn và tài hoa, là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và tính trữ tình, cho thấy vốn hiểu biết phong phú về nhiều lĩnh vực của tác giả.
Cái tôi trữ tình được hiểu là một thuật ngữ thuộc lĩnh vực lý luận văn học dùng để chỉ tâm trạng, cảm xúc, cảm nhận của tác giả trước hiện thực một cách khách quan. Qua đó người đọc dễ dàng cảm nhận được suy nghĩ tư tưởng và quan niệm của tác giả trước cuộc đời. Cái tôi của Hoàng Phủ Ngọc Tường trong trích đoạn trên là cái tôi mê đắm, tài hoa, uyên bác thể hiện tình yêu đối với quê hương đặc biệt là sự Huế thơ mộng. Tác giả khéo léo quan sát, cảm nhận dòng sông Hương, miêu tả cảm nhận từng chi tiết qua nhiều ngôn ngữ chính xác, đẹp đẽ và giàu sức gợi cảm. “Sông Hương rất nhạy cảm với ánh nắng, nó thay màu nhiều lần trong một ngày như hoa phù dung và nhiều khi màu nước không biết từ đâu mà có, không giống với màu trời”. Sông Hương qua con mắt đầy thơ mộng của nhà văn hiện lên đẹp đến lạ lùng.
Nó là một cái tôi uyên bác, Hoàng Phủ Ngọc Tường vận dụng nhiều kiến thức sâu rộng, ông có sự am hiểu sâu sắc về dòng sông Hương nói riêng, về thiên nhiên con người xứ Huế nói chung. “…những thiếu nữ Huế thường đi ra ngoài với áo trắng dài, nhìn cứ như những dáng người từ sương mù sinh ra. Dù đi xa hoặc phải thay đổi lối sống, họ vẫn giữ mãi mầu áo ấy như kỷ niệm của tình yêu trinh bạch, và những tháng năm âm ỷ mộng đầy trời”. Trí tưởng tượng phong phú cùng những liên tưởng đặc sắc tác giả đã mang đến cảm nhận đa dạng về dòng sông Hương và xứ Huế và con người nơi đây.
Cái tôi ở đây còn là tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương xứ sở Huế và con người. Nếu như chỉ là những rung động nhất thời trước vẻ đẹp của dòng sông Hương, của xứ Huế thì nhà văn không thể viết lên những trang văn vừa thơ mộng vừa thực, vừa mê đắm và rất đỗi tài hoa. Câu văn trong trích đoạn trên là những gì tinh túy, ban sơ và đẹp đẽ nhất về mùa hè trên dòng sông Hương.
Cái tôi trong đoạn trích trên là cái tôi mê đắm tài hoa đầy uyên bác với vốn hiểu biết sâu rộng cùng tình yêu thiên nhiên sâu sắc. Nhà văn đã để lại dấu ấn sâu đậm trong dòng chảy văn học Việt Nam và trong trái tim bạn đọc.
