Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích ngắn gọn tác dụng của việc sử dụng điểm nhìn trần thuật trong văn bản Lụm còi.
(Lược một đoạn: Mười bốn tuổi, vì lấy cắp tiền của mẹ đi chơi điện tử, nhân vật “tôi” bị ba đánh đòn. Giận gia đình, cậu quyết định bỏ nhà đi bụi, nhưng không dám đi xa, sợ ba mẹ… kiếm mình mà không gặp. Rồi cậu gặp Lụm “còi”, một cậu bé bị mẹ bỏ rơi từ lúc lọt lòng, sống bằng nghề bán bánh mì. Hai đứa bé nhanh chóng làm quen với nhau…).
– Sao mày đi bụi? – Thằng Lụm chợt hỏi.
– Ba tao – tôi chép miệng ra vẻ oan ức – Ba tao đánh tao.
– Ý, bị đòn hả?- Tự nhiên nó hào hứng. Bị đánh bằng gì?
– Bằng roi, cây roi dài thiệt dài (nhưng cây roi ba đánh tôi là cây thước thợ may của mẹ, cụt ngủn hà). Bự tổ cha vậy nè .
Tôi đưa bắp tay ốm ròm ra.
– Đánh nghe đau mà chắc đã lắm hen?
Giọng thằng Lụm vừa hồ hởi vừa có vẻ ganh tị.- Mày sướng thiệt ( trời, bị đánh mà sướng nỗi gì). Vậy mà còn bỏ nhà đi. Đồ ngu!
Tự nhiên vậy rồi nó chửi tôi à. Tôi cãi:
– Mầy đâu có má có ba đâu có biết. Người lớn khó dữ lắm.
– Chẳng thà có má, có ba, bị rầy gì tao cũng chịu – Thằng Lụm trở nên trầm ngâm, coi nó già quá trời! – Nhưng mầy đừng có lo, tao ngồi đây thể nào cũng gặp má tao thôi. Thế nào má đi qua má cũng nhìn ra tao. Mai mốt bị rầy, bị đòn cho đã.
Tự nhiên tôi thấy thương thằng Lụm quá. Nó kể với tôi, nó đã chờ má nó từ hổi bảy tuổi tới giờ. Ban ngày nó đi bán bánh mì, ban đêm nó mới ra đây. Nó nói chừng nào nó giàu nó thôi bán bánh mì vì biết đâu má nó vẫn thường qua đây ban ngày mà không thấy nó. Nó chợt hỏi:
– Mầy sướng thấy mồ, mới bị đánh tí đã bỏ đi. Bây giờ mầy có dám đổi với tao không? Ở một mình buồn lắm, mầy ngu thì thôi đi.
Thằng Lụm nói với giọng kẻ cả. Tôi giật mình, bây giờ có ông tiên nào hiện ra để đổi vị trí hai đứa, chắc tôi buồn lắm. Ừ, có lẽ, ở nhà bị rầy bị đánh vẫn hơn đi bán bánh mì, ngủ bờ ngủ bụi như vầy. Ở nhà, giờ này, mẹ khuấy cho tôi một ly sữa uống trước khi đi ngủ ( mèn ơi, cung gần 14 tuổi rồi mà… như con nít…), mẹ hỏi tôi đánh rằng chưa, tôi nói rồi, mẹ không tin biểu tôi nhe răng ra, thừa lúc hai mà tôi phồng phồng, mẹ sẽ hôn tôi. Giờ nầy, nếu tôi đang mải đọc truyện tranh, ba sẽ biểu tôi cất sách, đi ngủ, ba sẽ ém mùng, tắt đèn giùm tôi khi bước ra khỏi căn phòng dán đầy hình ảnh Doreamon và Siêu Nhân.
Thằng Lụm “còi” làm tôi hối hận và nhớ ba mẹ quá chừng. Tôi muốn trở về. Tôi ngồi im lặng suy nghĩ trong khi thằng Lụm đứng dậy để nhìn mỗi khi có một lượt xe dừng lại trước đèn đỏ. Tôi chợt sợ quá, có khi nào ba mẹ giận bỏ tôi luôn như thằng Lụm không. Ba mẹ sẽ sanh nhiều thiệt nhiều em khác còn tôi thì biết kiếm đâu ra ba mẹ khác bây giờ. Tôi ngồi lo lắng đến mức, khi ba mẹ tôi ghé xe lại dưới đường tôi còn không hay. Thấy bóng mẹ dứng sịch trước mặt mình, tôi bật khóc:
– Con tưởng đâu ba mẹ bỏ con luôn rồi.
Mẹ không vồ vập ôm lấy tôi mà điềm đạm cầm bàn tay tôi bóp mạnh, còn ba thì vỗ vỗ vào đầu tôi.
– Con hư quá. Con đừng làm vậy ba mẹ buồn.
Thằng Lụm đứng trân trân nhìn tôi với đôi mắt buồn tủi. Tôi quẹt nước mắt bươc lại gần nó, bất giác tôi gọi thằng Lụm bằng anh:
– Em về nghen, anh Lụm.
Thằng Lụm gật đầu, nó ngẩng lên nhìn ba mẹ tôi rồi quay lại:
– Ba ma mầy hiền lằm phải không?
– Ừ, sao anh biết?
Nó ra vẻ ta đây:
– Nhìn tướng là biết – rồi nó mơ màng – ba má tao cũng hiền, tao tin vậy.
Mẹ lại gần nắm tay tôi, mẹ nói “Về đi con, khuya rồi, mai còn đi học”, quay qua thằng Lụm, mẹ hỏi “còn cháu? Cháu không về nhà à?”. Thằng Lụm cảm động, lắc đầu, nó nói trổng không:
– Mai mốt ra đây chơi, nghen mậy!
Tôi vừa ngoái vừa gật đầu. Ba tôi hỏi ai, tôi trả lời “bạn con. Anh Lụm. Anh Lụm tội nghiệp lắm ba à…”. Không biết thằng Lụm “còi” có biết tôi đang kể về nó không mà nó nhìn theo xe tôi đến khuất thì thôi. Khi tôi ngoái lại, dưới đèn sang rực, tôi thấy trong mắt nó lấp loáng những giọt nước. Tôi ngồi giữa ba và mẹ, nghe ấm hẳn lên. Tôi lên tiếng:
– Bữa nào ba mẹ cho con lại thăm anh Lụm “còi” ba mẹ ha!
(Lụm còi, Nguyễn Ngọc Tư, in trong Giao thừa – tập truyện ngắn, Nxb Trẻ, Tp.HCM, 2019)
Gợi ý
– Truyện được trần thuật chủ yếu từ điểm nhìn của nhân vật “tôi” – người kể lại câu chuyện, đồng thời cũng là một nhân vật trong truyện.
– Việc sử dụng điểm nhìn này vừa làm cho câu chuyện được kể lại một cách khách quan, vừa giúp người đọc theo dõi được những diễn biến nội tâm sâu kín của nhân vật:
+ Ta thấy được cuộc sống bơ vơ, nghèo khổ và khát vọng hạnh phúc thật cảm động của nhân vật Lụm “còi”.
+ Nhân vật “tôi” đã soi vào đó để ngẫm về mình, thấy được giá trị của những thứ mình đang có, từ đó mà thay đổi hẳn thái độ đối với ba mẹ, từ bỏ ý định bỏ nhà đi bụi để… trả thù.
+ Sử dụng điểm nhìn của nhân vật “tôi” – một đứa trẻ, tác giả cũng khiến cho câu chuyện được kể lại mang nét trong trẻo, hồn nhiên, do đó càng khiến người đọc thấm thía, cảm động.
Bài mẫu
Trong bất cứ tác phẩm nào, điểm nhìn đóng vai trò vô cùng quan trọng giúp người đọc người kể khám phá được nhiều góc độ khác nhau của cuộc sống. Trong truyện ngắn “Lụm còi” còi của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư, tác giả xây dựng nhân vật thể hiện sự lạc quan kiên định cùng niềm tin, khát khao hạnh phúc.
Truyện được kể theo ngôi thứ nhất, nhân vật xưng “tôi” là người kể lại câu chuyện đồng thời cũng là nhân vật trong truyện. Ta có thể hiểu rằng điểm nhìn trần thuật là từ một vị trí đó, người trần thuật lại câu chuyện có thể nhìn ra và miêu tả lại sự việc, sự vật trong tác phẩm. Việc lựa chọn ngôi kể thứ nhất giúp nhân vật có điểm nhìn chân thực và khách quan hơn. Cho ta thấy được cuộc sống bơ vơ, nghèo khổ và khát vọng về cuộc sống hạnh phúc của đứa trẻ bị thiếu thốn tình thương. Góc nhìn trần thuật giúp ta dễ dàng đi sâu vào thế giới nội tâm nhân vật. Xét về góc độ điểm nhìn trần thuật trong truyện ta thấy: truyện không theo một điểm nhìn duy nhất mà xuất phát từ nhiều điểm nhìn khác nhau. Hoàn cảnh của hai nhân vật hoàn toàn trái ngược nhau, phản ánh hiện thực một cách khách quan và phong phú. Nhân vật “tôi” tự suy ngẫm về hành động của mình, về những may mắn mà mình đang có từ đó thay đổi thái độ với bố mẹ, từ bỏ ý định bỏ nhà đi bụi để trả thù. Sử dụng điểm nhìn là nhân vật “tôi”, một đứa trẻ trong cuộc trò chuyện với “Lụm” mang đến nét trong trẻo hồn nhiên khiến người đọc càng thấm thía cảm động.
Có lẽ không phải ngẫu nhiên mà nhà văn Nguyễn Ngọc Tư chọn điểm nhìn người kể chuyện là một nhân vật trong truyện, hơn thế nữa lại còn là một đứa trẻ. Điểm nhìn nghệ thuật ấy cũng như sự đối lập giữa hoàn cảnh của hai đứa trẻ đã gợi mở thêm giá trị cho tác phẩm, giúp người đọc nhận ra khát khao về hạnh phúc, về tình cảm gia đình của cậu bé Lụm còi.
Nhà văn chọn điểm nhìn mang tính nghệ thuật, chính những chiêm nghiệm thực tế giúp ông thể hiện mối quan hệ sâu sắc giữa cuộc đời và nghệ thuật. Thể hiện nét độc đáo riêng trong phong cách sáng tác của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư, mang đến giá trị sâu sắc cho tác phẩm qua nhiều góc độ khác nhau.
